Inscriptions of Javakheti as a Historical Source
Keywords:
historical source, Inscriptions of Javakheti, LapidaryAbstract
Javakheti always had an exceptionally distinguished place in the history of Georgian state and ecclesiastic constructions. Exactly it has conditioned various and numerous information in the written culture of the region which we meet in the lapidary inscriptions. In the inscriptions we meet different social class of the population of old Georgia beginning with kings and noblemen finishing with simple prayers and pilgrims. It’s natural that the majority of lapidary inscriptions have been created by the local residents: handicraftsmen and calligraphists, builders and masters. They are the very people mentioned in the inscriptions. Bagrat IV Bagrationi, Davit IV the Builder, Giorgi III, King Tamar, Giorgi IV Lasha- “ Javakhs’ Sovereign”, David Ulu VII, Gurgen Kurapalati, Avag Amirspasalari, Shalva and Ivane Akhaltsikhelebi, Anton Chondideli, Catholicos called Ioane Okropiri, Ivane Atabagi, Liparit Eristavt-Eristavi, Farsman Tmogveli, Ichkit Gurgenis dze, Gurgen Kvatkhasdze, Zosime Kumurdoeli, Ioane bishop, Basili Akaneli, Giorgi Saphareli and others are those high secular and ecclesiastic people mentioned in the inscriptions. GGGUUp to 200 lapidary inscriptions of Javakheti is a rich historical source in terms of to study not only the region’s but also the country’s political, cultural and social-economic situation. The region’s epigraphic monuments can be divided into three main groups according to their outer sign:
1. Lapidary or inscriptions carved on the stone;
2. Fresco or inscriptions done with paint;
3. Chasing or inscriptions done on metal.
References
ი. აბულაძე 1991 - სულხან საბა ორბელიანი, ლექსიკონი ქართული,
I ავტოგრაფული ნუსხების მიხედვით მოამზადა, გამოკვლევა და
განმარტებათა ლექსიკის საძიებელი დაურთო ილია აბულაძემ, თბ.
გ. აბრამიშვილი… 1989 - ქართული წარწერების კორპუსი III,
ფრესკული
წარწერები I. ატენის სიონი. გამოსაცემად მოამზადეს, გამოკვლევა
და საძიებლები დაურთეს გურამ აბრამიშვილმა და ზაზა
ალექსიძემ. თბ. 1989
ლ. ახალაძე 2004 - ლ. ახალაძე, ქართული და სომხური წყაროები
`აფხაზთა მეფეთა” ტიტულატურის შესახებ. წელიწდეული
`საისტორიო ძიაბანი”, VII, თბ. 2004
ლ. ახალაძე, 2005 - ლ. ახალაძე, აფხაზეთის ეპიგრაფიკა როგორც
საისტორიო წყარო. ლაპიდარული და ფრესკული წარწერები. თბ.
ლ. ახალაძე, 2008 - ლ. ახალაძე, აფხაზეთის ეპიგრაფიკული
ძეგლების კლასიფიკაციის ზოგიერთი საკითხისათვის, კრებული
ქართველური მემკვიდრეობა. ტ. XII. თბ. 2008
ბაქრაძე 1885 - ვახუშტი, საქართველოს ისტორია, ტფ. 1885
ვ. ბერიძე 1956 - ვ. ბერიძე, ძველი ქართველი ხუროთმოძღვრები,
თბ. 1956
დ. ბერძენიშვილი 1975 - დ. ბერძენიშვილი, ჯავახეთის ისტორიული
გეოგრაფიის საკითხები, კრებული: საქართველოს ისტორიული
გეოგრაფიის საკითხები, ტ. V. თბ. 1975
ნ. ბერძენიშვილი 1966 - ნ. ბერძენიშვილი, საქართველოს ისტორიის
საკითხები, თბ. 1966
ნ. ბერძენიშვილი 1964 - ნ. ბერძენიშვილი, საქართველოს ისტორიის
საკითხები, თბ., 1964
შ. გლოველი 2004 - შ. გლოველი, აფხაზთა სამეფო, ისტორიის
მეცნიერებათა კანდიდატის სამეცნიერო ხარისხის მოსაპოვებლად
წარმოდგენილი დისერტაციის ავტორეფერატი. თბ. 2004
ი. გაგოშიძე… 1992 - ი. გაგოშიძე, გ. გაგოშიძე, ქართლის
ხუროთმოძღვართუხუცესი, ლიტერატურა და ხელოვნება, #2-3,
ი. დოლიძე 1970 - ქართული სამართლის ძეგლები, ტ. III.
ტყექსტები გამოსცა, შენიშვნები და საძიებლები დაურთო პროფ. ი.
დოლიძემ, თბ. 1970
თ. ენუქიძე… 1984 - თ. ენუქიძე, ვ. სილოგავა, ნ. შოშიაშვილი,
, გვ. 58:123-126) ქართული ისტორიული საბუთების კორპუსი,
ტ. I. IX_XIII სს. შეადგინეს და გამოსაცემად მოამზადეს თ.
ენუქიძემ, ვ. სილოგავამ, ნ. შოშიაშვილმა, თბ. 1984
ვახუშტი 1973 - ვახუშტი ბაგრატიონი, აღწერა სამეფოსა
საქართველოსა, წიგნში
ქართლის ცხოვრება ტ. IV. ტექსტი
დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს.
ყაუხჩიშვილის მიერ. თბ. 1973
კ. მელითაური… 1955 - კ. მელითაური, ნ. შოშიაშვილი, შ.
ხანთაძე, გ. ჯამბურია, ვარძია, თბ. 1955
მ. ლორთქიფანიძე 1955 - მ. ლორთქიფანიძე, ქართული
ფეოდალური მონარქიის კარის მოხელენი, მსკი, ნაკვ. 32, თბ. 1955
ლ. მუსხელიშვილი 1941 - ბოლოკ ბასილის მშენებლობა
შუარტყალში და აბუსერიძეთა საგვარეულო მატიანე, `1233წ.
ტექსტი გამოსცა ლევან მუსხელიშვილმა, თბ. 1941
ელ. მეტრეველი 1962 - ელ. მეტრეველი, მასალები იერუსალიმის
ქართული კოლონიის ისტორიისათვის (XI-XVII სს.), თბ., 1962
ელ. მეტრეველი 1996 - ელ. მეტრეველი, ნარკვევები ათონის
კულტურულ-საგანმანათლებლო კერის ისტორიიდან, თბ. 1996
გ. ოთხმეზური, 1981 - გ. ოთხმეზური, XII-XIII საუკუნეების მიჯნის
ქართული ლაპიდარული წარწერები როგორც საისტორიო წყარო.
თბ. 1981
თ. ჟორდანია 1897 - ქრონიკები და სხვა მასალა საქართველოს
ისტორიისა, შეკრებილი ქრონოლოგიურად დაწყობილი, ახსნილი
და გამოცემული თედო ჟორდანიას მიერ.. წ. II. თფ. 1897
მ. რეხვიაშვილი 1992 - მ. რეხვიაშვილი, სამცხის სამთავრო თბ.
მ. საბინინი 1882 - საქართველოს სამოთხე, მ. საბინინის გამოცემა,
ვ. სილოგავა 1980 - ქართული წარწერების კორპუსი, ლაპიდარული
წარწერები. დასავლეთ საქართველოს წარწერები. ნაკვ. I. (IX_XIII
სს). შეადგინა და გამოსაცემად მოამზადა ვალერი სილოგავამ.
თბ. 1980
ვ. სილოგავა 1983 - ვ. სილოგავა, სამხრეთ საქართველოს
წარწერების შესწავლა ხელნაწერთა ექსპედიციის მიერ. მრავალთავი,
X. 1983
ვ. სილოგავა 2004 - ვ. სილოგავა, სამეგრელო-აფხაზეთის
ეპიგრაფიკა, თბ. 2004
ს. ყაუხჩიშვილი 1955 - ლეონტი მროველი, ცხოვრება ქართველთა
მეფეთა, წიგნში: ქართლის ცხოვრება, ტექსტი დადგენილი ყველა
ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ. თბ. 1955
ს. ყაუხჩიშვილი 1951 - თ. ყაუხჩიშვილი, ბერძნული წარწერები
საქათველოში, თბ. 1951
ს. ყაუხჩიშვილი 2004 - თ. ყაუხჩიშვილი, საქართველოს ბერძნული
წარწერების კორპუსი, მეორე შესწორებული და შევსებული
გამოცემა, თბ. 2004
ნ. შოშიაშვილი 1980 - ქართული წარწერების კორპუსი, I.
ლაპიდარული წარწერები. აღმოსავლეთ და სამხრეთ საქართველო
(V_X სს). შეადგინა და გამოსაცემად მოამზადა ნოდარ
შოშიაშვილმა. თბ. 1980
ვ. ცისკარიშვილი, 1959 - ვ. ცისკარიშვილი, ჯავახეთის ეპიგრაფიკა
როგორც საისტორიო წყარო. თბ. 1959. გვ. 4
ივ. ჯავახიშვილი 1982 - ივ. ჯავახიშვილი, ქართული სამართლის
ისტორია, წიგნი პირველი. თხზულებანი თორმეტ ტომად. თ. VI.
თბ. 1982
ივ. ჯავახიშვილი 1983 - ივ. ჯავახიშვილი, ქართველი ერის ისტორია,
თხზულებანი თორმეტ ტომად. ტომი. II. თბ. 1983
ჯავახეთი, 2000 - ჯავახეთი. ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული
გზამკვლევი. რედაქტორი: დ. თუმანიშვილი. ტექსტის ავტორები:
ისტორია, ისტორიული გეოგრაფია: დ. ბერძენიშვილი
ნივთიერი
კულტურის ძეგლები: ირ. ელიზბარაშვილი, ნ. ვაჩეიშვილი, ც.
ჩაჩხუნაშვილი. თბ. 2000
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Actual Problems of Kartvelology

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.