სამკვიდროს ფაქტობრივი ფლობით მიღების თავისებურება ქართულ სამართალში და კანონისმიერი მემკვიდრის დაცვის საკანონმდებლო გარანტიები

ირაკლი ლეონიძე

ავტორები

ირაკლი ლეონიძე

საკვანძო სიტყვები:

მემკვიდრეობა, სამკვიდრო, მამკვიდრებელი, მემკვიდრე, ნოტარიუსი, მედიაცია, მედიატორი, მედიატორი ნოტარიუსი, საჯარო რეესტრი, უძრავი საკუთრება, ფაქტობრივი ფლობა, სამემკვიდრეო საქმისწარმოება, სასამართლო, მუნიციპალიტეტი.

ანოტაცია

სტატიაში განხილულია სამკვიდროს ფაქტობრივი ფლობით მიღების შესაძლებლობა ფიზიკური პირისთვის და სამემკვიდრეო სამართალწარმოების პროცესის ცალკეული თავისებურებები. სამკვიდროს მიღება მემკვიდრისთვის საპასუხისმგებლო და სოციალურ -სამართლებრივი მოვლენაა. განსაკუთრებით, საინტერესოა საოჯახოსამართლებრივი ურთიერთობის თვალსაზრისით კანონით მემკვიდრეობის შემთხვევაში, კანონისმიერ მემკვიდრეთა მემკვიდრეობის საკითხი. არსებობს შემთხვევები, როდესაც მამკვიდრებელი არ ტოვებს ანდერძს, ამ შემთხვევაში სამკვიდროს მიღების საკითხი კანონით მემკვიდრეობის წესით უნდა გადაწყდეს. მამკვიდრებლის გარდაცვალებით აითვლება სამკვიდროს მიღების ვადა მემკვიდრეთათვის, ვითარებაში გაურკვეველი მემკვიდრისათვის კი სამკვიდროს მიღების ვადის გასვლა, ხშირად შეუმჩნეველი რჩება. ნაშრომში განხილული იქნება სამკვიდროს ფაქტობრივი ფლობით მიღების პრობლემატიკა საქართველოს საკანონმდებლო სივრცეში, იმ ფონზე, როდესაც მემკვიდრე ფაქტობრივად იღებს (ფლობს) სამკვიდროს, თუმცა უფლების სამართლებრივი დაცვის თვალსაზრისით არ ზრუნავს მემკვიდრეობის მიღების უფლების რეგისტრაციაზე. ასევე, იგულისხმება მემკვიდრის მიერ მამკვიდრებლის ქონების საჯარო რეესტრის საშუალებით თავის სახელზე გადაფორმების საკითხი.

ქართული სოციალური რეალობიდან გამომდინარე, მამკვიდრებლის სიცოცხლეში ანდერძის დაწერის შესაძლებლობის საკითხი ჯერ კიდევ არ არის სათანადოდ შეფასებული და გათვალისწინებული. შესაბამისად, რჩება კანონით მემკვიდრეობის წესით მემკვიდრეობის საკითხი, ხშირად გულუბრყვილო და გულგრილი კანონისმიერი მემკვიდრე იურიდიულ ფაქტებსა და სამკვიდროს მიღების ვადებს, მამკვიდრებლის გარდაცვალების დროის მომენტისთვის მნიშვნელოვნად არ თვლის და მხოლოდ სამკვიდროს ფაქტობრივი ფლობით შემოიფარგლება. სტატიაში შეფასებული იქნება სამკვიდროს ფაქტობრივი ფლობით მიღების თავისებურება და მისი განხორციელების სამართლებრივი მექანიზმები. მართალია, ფაქტობრივი ფლობა სამკვიდროს მიღების ერთ-ერთი საშუალებაა, თუმცა ამავდროულად, დროში განვრცობილი და მემკვიდრის მიერ მუდმივად სამტკიცებელ მოქმედებათა განხორციელების პროცესია. კანონისმიერ მემკვიდრეს კი მყარი საკანონმდებლო გარანტიები სჭირდება. განსაკუთრებით, კერძო მედიაციისა და სანოტარო მედიაციის ეფექტური გამოყენების შესაძლებლობა.

სტატიის მიზანია ჩამოაყალიბოს სამკვიდროს ფაქტობრივი ფლობით მიღების მექანიზმი კანონისმიერ მემკვიდრეთა მემკვიდრეობის შემთხვევაში და ის პრობლემები რაც თან სდევს ამ პროცესს, მათ შორის, კერძო მედიატორის, მედიატორი ნოტარიუსისა და ნოტარიუსის აქტიური მონაწილეობის შემთხვევაში. საკითხი შეფასდება პროცესში მონაწილე სუბიექტებისა და სახელმწიფო ინსტიტუტების საქმიანობათა შედარებითსამართლებრივი ანალიზის საფუძველზე.

ავტორის ბიოგრაფია

ირაკლი ლეონიძე

ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის იურიდიული ფაკულტეტის ბაკალავრიატის სტუდენტი, თსუ-ის დავის ალტერნატიული გადაწყვეტის ეროვნული ცენტრის სტაჟიორი.

წყაროები

საქართველოს კონსტიტუცია, 24/08/1995.

საქართველოს ორგანული კანონი „ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსი“, 05/02/2014.

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი, 26/06/1997.

საქართველოს კანონი „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“, 16/04/1999.

საქართველოს კანონი „ნოტარიატის შესახებ“, 04/12/2009.

საქართველოს კანონი „საჯარო სამსახურის შესახებ“, 27/10/2015.

საქართველოს კანონი „სახელმწიფო პროექტის ფარგლებში მიწის ნაკვეთებზე უფლებათა სისტემური და სპორადული რეგისტრაციის სპეციალური წესისა და საკადასტრო მონაცემების სრულყოფის შესახებ“, 17/06/2016.

საქართველოს კანონი „მედიაციის შესახებ“, 18/09/2019.

საქართველოს პრეზიდენტის 2007 წლის 15 სექტემბრის №525-ე ბრძანებულება „ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების წესისა და საკუთრების უფლების მოწმობის ფორმის დამტკიცების შესახებ“, 15/09/2007.

საქართველოს იუსტიციის მინისტრის №71-ე ბრძანება „სანოტარო მოქმედებათა შესრულების წესის შესახებ“ ინსტრუქციის დამტკიცების თაობაზე, 31/03/2010.

საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 2010 წლის 31 მარტის №69-ე ბრძანება „ნოტარიუსთა დისციპლინური პასუხისმგებლობის შესახებ“ დებულების დამტკიცების თაობაზე, 31/03/2010.

საქართველოს მთავრობის 2011 წლის 29 დეკემბერის №507-ე დადგენილება „სანოტარო მოქმედებათა შესრულებისათვის საზღაურისა და საქართველოს ნოტარიუსთა პალატისთვის დადგენილი საფასურის ოდენობების, მათი გადახდევინების წესისა და მომსახურების ვადების დამტკიცების შესახებ“, 29/12/2011.

საქართველოს ნოტარიუსთა პალატის წესდება, 28/01/2018.

ადეიშვილი ქ., კონფიდენციალურობის როლი მედიაციის პროცესში, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2018-2019, სპეციალური გამოცემა“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2019, 53.

არასამთავრობო ორგანიზაცია „კონსტიტუციის 42-ე მუხლი“, ქალი და საკუთრება - ვიცოდეთ ჩვენი უფლებები, იურიდიული ბროშურა, თბ., 2016, 26-30, 34-35,

<https://article42.ge/media/1001447/2019/02/26/201325f97e32c933b750fb217ba85860.pdf> [14.12.2019].

ბარნაბიშვილი გ., წიკლაური ს., სამედიაციო მორიგების აღსრულების საკითხი საქართველოში, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა – წელიწდეული 2017“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2018, 14-15.

ბაქრაძე თ., სამკვიდროს ფაქტობრივი დაუფლება, სამაგისტრო ნაშრომი შესრულებულია სამართლის მაგისტრის აკადემიური ხარისხის მოსაპოვებლად, კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტი, თბ., 2018, 35, <https://openscience.ge/bitstream/1/65/1/Tamar%20Bakradze.pdf> [14.12.2019].

ბენაშვილი ქ., ელექტრონული კომერცია - თანამედროვეობის გამოწვევა კერძო სამართალში, ჟურნ. „კერძო სამართლის მიმოხილვა“, №2, 2019, 82, 88.

ბერაძე ს., კონფიდენციალურობის დაცვის სპეციფიკა მედიაციის პროცესში, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2017“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2018, 46-47.

ბიჭია მ., კანონისმიერი ვალდებულებითი ურთიერთობები, თბ., 2016, 177-178.

ბურდული ი., სამეწარმეო საზოგადოებაში წილის კეთილსინდისიერად მოპოვება, ჟურნ. „შედარებითი სამართლის ქართულ - გერმანული ჟურნალი“, №2, 2019, 13-14.

გოგოლაძე მ., მარიამიძე გ., სანოტარო სამართალი, თბ., 2016, 62-69, 278.

გოგოძე დ., უარი სამკვიდროს მიღებაზე და მისი სამართლებრივი შედეგები საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის მიხედვით, აკადემიური მაცნე - Academic Digest, გრიგოლ რობაქიძის სახელობის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბ., 2012, 177.

დუნდუა მ., დელიქტური პასუხისმგებლობისა და სახელშეკრულებო პასუხისმგებლობის თანაფარდობა, „სამართლის ჟურნალი“, თსუ-ის გამომცემლობა, №1, 2009, 52, 54-55.

ეკონომიკური პოლიტიკის კვლევის ცენტრის კვლევა თემაზე: „მიწის ბაზრის არსებული მდგომარეობა - ანალიზი და რეკომენდაციები“, თბ., 2013, 3-5, 15-16, https://csogeorgia.org/storage/app/uploads/public/5cd/c9b/3bb/5cdc9b3bb08fd002504622.pdf [14.12.2019].

ზარანდია თ., ფაქტი vs უფლება: მფლობელობა და საკუთრების უფლება - ურთიერთმიმართება ქართული და ფრანგული სამართლის მიხედვით, ბესარიონ ზოიძე 60, საიუბილეო გამოცემა, თსუ-ის გამომცემლობა, თბ., 2014, 244-245, 250-252.

ზარანდია თ., სამეზობლო სამართალი და კერძოსამართლებრივი თმენის ვალდებულების შინაარსი ქართულ სამართალში, „სამართლის ჟურნალი“, თსუ-ის გამომცემლობა, №2, 2018, 9-10.

ზარანდია თ., ბინის საკუთრების მოწესრიგება მრავალბინიან სახლებში, მაია კოპალეიშვილი 55, საიუბილეო კრებული, თბ., 2019, 19-20.

ზარანდია თ., სანივთო სამართალი, მე-2 შევსებული გამოცემა, თბ., 2019, 128-129, 148-149, 167, 171.

ზოიძე ბ., ევროპული კერძო სამართლის რეცეპცია საქართველოში, თბ., 2005, 107-108, 266, 274.

ზოიძე ბ., საკუთრების უფლების ევოლუცია ქართულ სამართალში, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტისა (თსუ) და მაქს პლანკის სახელობის საზღვარგარეთის ქვეყნებისა და საერთაშორისო კერძო სამართლის ინსტიტუტის ერთობლივი კონფერენციის მასალების კრებული: „საკუთრება და სამართლებრივი სტაბილურობა: საკუთრების ცნების ტრანსფორმაცია“, თბ., 2015, 110, 112, <https://ncadr.tsu.ge/admin/upload/95702015-Konferenz-Max-Planck-(1).pdf> [14.12.2019].

კობიაშვილი მ., მემკვიდრეობა - სამკვიდრო, სამკვიდროს მიღების პროცედურა და ვადები, მამკვიდრებელი და მემკვიდრეები, მემკვიდრეთა რიგითობა, სავალდებულო წილი, საინფორმაციო ბროშურა - თბილისელების ადვოკატი, თბ., 2011, 17-18, 20-22, <http://myl.ge/img/original/2015/11/9/264674472.pdf> [14.12.2019].

კალანდაძე დ., კონფიდენციალურობის პრინციპი მედიაციის პროცესში და ქართული საკანონმდებლო რეალობა, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2018-2019, სპეციალური გამოცემა“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2019, 33-34.

კარტოზია მ., ალაფიშვილი ლ., საკუთრების უფლების დაცვის უზრუნველყოფა გადასახადებისა და სხვა გადასახდელების დაწესებისას, სტატიების კრებული: ადამიანის უფლებათა დაცვა და სახელმწიფოს ვალდებულებები, კორკელია კ. (რედ.), თბ., 2019, 99-100, 103-104.

კომახიძე ც., საკუთრების უფლების შეზღუდვის სამართლებრივი საფუძვლები საქართველოს კონსტიტუციასა და საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის მიხედვით, ჟურნ. „მართლმსაჯულება და კანონი“, №2(54)’17, 2017, 154.

კოხრეიძე ლ., ზოგიერთი სამოქალაქოსამართლებრივი ნორმის განმარტების პრობლემები კანონით მემკვიდრეობასთან დაკავშირებული დავების განხილვისას, ჟურნ. „მართლმსაჯულება და კანონი“, №2(41)’14, 2014, 27.

ლეონიძე ი., ნუცუბიძე მ., სანოტარო მედიაციის ინსტიტუტის თავისებურება ქართულ სამართალში და მისი განვითარების პერსპექტივა, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2018-2019, სპეციალური გამოცემა“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2019, 99-100, 102-103, 114-115.

ლომიძე თ., ინდივიდუალური ადმინისტრაციული აქტის ცნების თავისებურებანი და მისი პრაქტიკული ასპექტების გამოვლინება, ჟურნ. „მართლმსაჯულება და კანონი“, №4(60)’18, 2018, 105.

მაისურაძე თ., თვითგამორკვევისა და კონფიდენციალურობის პრინციპთა ურთიერთმიმართება მედიაციის ეთიკური ურღვეობის უზრუნველყოფის პროცესში, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2018-2019, სპეციალური გამოცემა“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2019, 164-165.

მამაიაშვილი თ., მორიგების დამოუკიდებელი პროცესი – კონფლიქტიდან კონსენსუსამდე, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2018-2019“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2019, 149-150.

მამაიაშვილი თ., მოსამართლის ფუნქცია სამოქალაქო საქმისწარმოების მორიგებით დამთავრებისას და შედეგები, რომელიც მიიღწევა მორიგებით, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2018-2019“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2019, 86, 88-89.

ნინუა ე., სამკვიდროს მიღების ზოგიერთი თავისებურებები, ჟურნ. „მართლმსაჯულება და კანონი“, №2(58)’18, 2018, 117.

ოთხი არასამთავრობო ორგანიზაციის მიერ (ასოციაცია „მწვანე ალტერნატივა“, „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, „საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო“, „საქართველოს რეგიონული მედიის ასოციაცია“) მომზადებული კვლევა თემაზე: „საკუთრების უფლების დაცვის პრობლემა სოფელ გონიოს მაგალითზე“, თბ., 2011, 13-14, 16, 17-18, <http://www.osgf.ge/files/publications/2011/Gonio_GEO_WEB.pdf> [14.12.2019].

ოთხი არასამთავრობო ორგანიზაციის მიერ (ასოციაცია „მწვანე ალტერნატივა“, „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, „საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო“, „საქართველოს რეგიონული მედიის ასოციაცია“) მომზადებული კვლევა თემაზე: „საკუთრების უფლების დაცვის პრობლემა დაბა მესტიის მაგალითზე, თბ., 2011, 10-12, 15-17, http://www.greenalt.org/webmill/data/file/publications/Report_Mestia_geo.pdf [14.12.2019].

როლფსი ლ., გრაუტი მ., „ლანდესას“ კვლევა თემაზე: „მოქალაქეთა ქონებრივი უფლებების შეფასება საქართველოში“, გამოცემა მომზადდა აღმოსავლეთ - დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) „მართლმსაჯულების დამოუკიდებლობის და სამართლებრივი გაძლიერების“ პროექტისთვის (JILEP), თბ., 2013, 7-10, 17-19, 33-38,

<http://ewmiprolog.org/images/files/8304GEO__Assessment_of_Property_Rights_in_Georgia.pdf> [14.12.2019].

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებანი ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეებზე, №6, 2009, 48, <http://www.supremecourt.ge/files/upload-file/pdf/admin-2009-06.pdf> [14.12.2019].

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებანი სამოქალაქო, სამეწარმეო და სხვა კატეგორიის საქმეებზე, საოჯახო და მემკვიდრეობითი სამართალი, №7, 2010, 15-16, 50, 63,

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებები სამოქალაქო საქმეებზე, მემკვიდრეობითი სამართალი, №1, 2018, 40-41, 114

სირდაძე ლ., უძრავ ნივთებზე საკუთრების მოპოვება უფლებამოსილი და არაუფლებამოსილი პირისაგან, ჟურნ. „შედარებითი სამართლის ქართულ - გერმანული ჟურნალი“, №2, 2019, 44.

სუხიტაშვილი დ., სანოტარო სამართალი, თბ., 2012, 99, 184-186.

ქარდავა ე., ასოცირების შეთანხმება - სპეციფიკური ნიშან-თვისებების მქონე განსაკუთრებული საერთაშორისო ხელშეკრულება, სერგო ჯორბენაძე 90, საიუბილეო გამოცემა, თბ., 2019, 168-169, 174-175.

ყანდაშვილი ი. (რედ.), ლეგაშვილი ნ. (რედ.), სახელმძღვანელო PRO BONO პროგრამის დანერგვის შესახებ, თბ., 2019, 64-65, 69, 75-76.

შენგელია ე., რომან შენგელია 70, საიუბილეო კრებული, სამართლის პრობლემები, თბ., 2012, 389-390.

შენგელია რ., შენგელია ე., საოჯახო და მემკვიდრეობის სამართალი: (თეორია და პრაქტიკა), თბ., 2015, 393-394.

ჩანტლაძე რ., ადვოკატი წარმომადგენლის ეთიკური ვალდებულებები მედიაციის პროცესში (ქართული და ამერიკული მოდელის შედარებითსამართლებრივი ანალიზი), ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2018-2019“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2019, 239.

ჩიტაშვილი ნ., მედიაციის ეთიკის რეგულირების ფარგლები და ეთიკის სტანდარტით ბოჭვის ადრესატები, „სამართლის ჟურნალი“, თსუ-ის გამომცემლობა, №1, 2016, 26-27.

ცნობილაძე ი., კოჟორიძე კ., ფოფხაძე ე., ტაბატაძე რ., მოსაშვილი ნ., აბაშიძე ქ., რევაზიშვილი თ., ყვირალაშვილი ხ. (რედ.), საკუთრების უფლება საქართველოში, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, თბ., 2007, 14-15, 26-31.

ჭყონია მ., მატერიალური და პროცესუალური ნორმების კონფლიქტის ზოგიერთი საკითხი სამოქალაქო სამართალწარმოებაში, სადისერტაციო ნაშრომი წარდგენილია სამართლის დოქტორის აკადემიური ხარისხის მოსაპოვებლად, საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი, თბ., 2015, 12.

ხარიტონაშვილი ნ., მედიაცია ქართულ ნოტარიატში, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2018-2019, სპეციალური გამოცემა“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2019, 13-14.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2008 წლის 17 ივნისის განჩინება საქმეზე №ბს-588-564(გ-08).

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების პალატის 2009 წლის 21 იანვრის განჩინება საქმეზე №ას-597-824-08.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2011 წლის 7 ივლისის განჩინება საქმეზე №177-167-2011.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2012 წლის გადაწყვეტილება საქმეზე №ას-340-325-2012.

თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2014 წლის 25 მარტის გადაწყვეტილება საქმეზე №2ბ/6068-13.

The Notary Public Code of Professional Responsibility, National Notary Association Chatsworth, California, July, 2009.

Bondy V., Doyle M., Mediation in Judicial Review: A practical handbook for lawyers, The Public Law Project, London, 2011, 14-15, 24.

Gorgiladze M., Chadunashvili M., Introduction of IFRS Standards and Challenges of Their Interpretation in Georgia, Increased Transparency and Financial Information Availability in Georgia, Caucasus University Publishing House, Tbilisi, 2019, 193, [14.12.2019].

Graziadei M., Smith L. (eds.), Comparative Property Law Global Perspectives, Research Handbooks in Comparative Law, Edward Elgar Publishing, Northampton, 2017, 105-106.

Johnson S., Spontaneus Privatization in the Soviet Union. How, Why and Whom?, World Institute for Development Economics Research of the United Nations University, 1991, 2-3, 16, https://www.wider.unu.edu/sites/default/files/WP91.pdf [14.12.2019].

Pirveli E. (ed.), Zimmermann J., Increased Transparency and Financial Information Availability in Georgia, Caucasus University Publishing House, Tbilisi, 2019, 38-39, 185-186, file:///C:/Users/User/Downloads/FinancialTransparencyinGeorgia2019.pdf [14.12.2019].

Singer J. W., The Rule of Reason in Property Law, University of California, Davis School of Law, Vol. 46, №5, 2013, 1380, 1389-1390, https://lawreview.law.ucdavis.edu/issues/46/5/Articles/46-5_Singer.pdf [14.12.2019].

Sprankling J. G., Understanding Property Law, North Carolina: Carolina Academic Press, LLC, Durham, 4th ed., 2016, 13-15.

Zarandia T., Chitashvili N., Fragments of Europeanization of Georgian Property Law and Law of Obligations in the Context of Reception of German law, Baltic Journal of European Studies, Tallinn University of Technology, Vol.9, №1(26), 2019, 144-145,

file:///C:/Users/User/Downloads/Fragments_of_Europeanization_of_Georgian_Property_.pdf [14.12.2019].

დავის ალტერნატიული გადაწყვეტის ეროვნული ცენტრის ოფიციალური ვებგვერდი, http://ncadr.tsu.ge/ [14.12.2019].

იუსტიციის სახლის ოფიციალური ვებგვერდი, http://psh.gov.ge/ [14.12.2019].

საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს ოფიციალური ვებგვერდი, http://www.justice.gov.ge/ [14.12.2019].

საქართველოს ეროვნული არქივის ოფიციალური ვებგვერდი, https://archive.gov.ge/ [14.12.2019].

საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ოფიციალური ვებგვერდი, https://napr.gov.ge/ [14.12.2019].

საქართველოს ნოტარიუსთა პალატის ოფიციალური ვებგვერდი, https://www.notary.ge/ [14.12.2019].

https://matsne.gov.ge/ka/document/view/4595987?publication=0#DOCUMENT:1; [14.12.2019].

https://napr.gov.ge/p/1899?fbclid=IwAR3jjpaSQ0N-IIc5DqH9xSpoGYZdaiVAH2_H17ydLgwnrxeBntp457JLrnE [14.12.2019].

https://iuristebi.files.wordpress.com/2011/07/ge-gtz-rezeption-des-europaeischen- privatrechts-in-georgien-2005.pdf [14.12.2019].

http://www.justice.gov.ge/News/Detail?newsId=7869 [14.12.2019].

https://www.notary.ge/geo-1424-sanotaro-mediacia [14.12.2019].