მედიაციის მნიშვნელობა მემკვიდრეობის მიღების ფაქტისა და სამკვიდროს გახსნის ადგილის დადგენის საპროცესო თავისებურებების გარკვევის საკითხისთვის
DOI:
https://doi.org/10.60131/adr.2.2021.3382საკვანძო სიტყვები:
უდავო წარმოება, იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტი, მედიაცია, მხარეთა შეთანხმება, მედიაციის პრინციპები, მემკვიდრეობის მიღება, სამკვიდროს გახსნის ადგილი, სასამართლოს მოხელე.ანოტაცია
საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 312-ე მუხლის მე-2 ნაწილში, სასამართლოს მიერ განსახილველ საკითხთა ჩამონათვალში - „თ“ ქვეპუნქტად მითითებულია სამოქალაქო საქმეები: მემკვიდრეობის მიღების ფაქტისა და მემკვიდრეობის გახსნის ადგილის დადგენის შესახებ. დასახელებული საკითხები განიხილება უდავო წარმოების წესით, ხოლო საქმეთა დაჯგუფების კატეგორია მიეკუთვნება იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტების დადგენას. საკანონმდებლო ტექნიკის საშუალებით ამავე კოდექსის XXXV და შემდგომ თავში კანონმდებელი საქმეებს ჯგუფებად და ქვეჯგუფებად აერთიანებს, სადაც განსახილველი საკითხის მატერიალური შინაარსის, უდავო წარმოების პროცესუალური მიზნით, გადაწყვეტა სამოქალაქო საპროცესო სამართალში ერთ-ერთ აქტუალურ საკითხს წარმოადგენს.
უფლებამოსილი პირის მიერ რაიმე მოვლენის მიმართ სარწმუნო ფაქტის დადგენასთან დაკავშირებით აღსანიშნავია, რომ „ყველაზე დიდი უსამართლობა მოჩვენებითი სამართლიანობაა“, შემდგომში, რომის სამართალში, ჯერ კიდევ ხუთი დიდი იურისტის ეპოქაში ჩამოყალიბდა ის ძირითადი პრინციპები, რომლებიც უზრუნველყოფდა კონკრეტული პროცესის წარმოებისთვის აუცილებელი ფაქტების დადგენის, დაინტერესებული პირის ინტერესის შესაბამისობისა და უფლებამოსილი პირის რეაგირების ვალდებულებას. ამ დროიდან ყალიბდება გამოთქმა / პრინციპი, - „ვინც ქონებას თავისთვის იძენს, მემკვიდრეებისთვისაც იძენს“.
ნათელია, მოსამართლის მიერ უდავო წარმოების წესით იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტების დადგენის საპროცესო მიზანი, რომელიც არ არის მხოლოდ და მხოლოდ საკითხის გადაწყვეტის პროცესუალური სიმარტივე არამედ პროფესიული მართლშეგნების გამოხატვის საპასუხისმგებლო ამოცანაა. უფლებასა და ამ უფლების განხორციელებას შორის არსებული სამართლებრივი კავშირი საერთო რიგის კანონისმიერ ან ანდერძისმიერ მემკვიდრეთა იურიდიულ ინტერესს თანაბრად უნდა აბალანსებდეს, თუმცა უკანონოდ არ უნდა ზღუდავდეს რომელიმე მემკვიდრის კანონიერ ინტერესს, ისარგებლოს იმ უფლებით, შემდგომში სიკეთით, რომელიც მას მამკვიდრებელთან კონკრეტული სამართლებრივი ურთიერთობის / დაკავშირების შედეგად მიენიჭა და გარკვეული დროის განმავლობაში დადგინდა სამართლებრივი საფუძვლით, თუმცა სამომავლოდ საჭიროებს მემკვიდრეობის მიღების ფაქტისა და სამკვიდროს გახსნის ადგილის დადგენას.
განსახილველი კატეგორიის საქმეებზე მოსამართლის გადაწყვეტილება განმცხადებლის კანონიერი ინტერესის, სანოტარო მოქმედების შესრულებაზე ნოტარიუსის უარის, საჯარო რეესტრის კანონისმიერი მოლოდინისა და სხვა პირთა დაინტერესების თანაკვეთის წერტილია. ამიტომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 312-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „თ“ ქვეპუნქტით დადგენილი საქმეების განხილვის თავისებურება ქონებაზე საკუთრების აღიარების / მოპოვების შესაძლებლობის კონსტიტუციური შინაარსის მატარებელია, თუმცა არა, აუცილებლობა - უფრო მეტად დამოკიდებულებითი მიმართებაა.
მედიაციის მნიშვნელობა საპროცესო თავისებურებების თანაბარმნიშვნელოვანი წარმოჩენისა და მხარეთა დავის გადაწყვეტის შესაძლებლობაში მდგომარეობს. იერინგის თანახმად, „უფლებისათვის ბრძოლა არის მოვალეობა უფლებამოსილი ადამიანისა თავისავე თავის წინაშე“, მედიაცია კი, არა მხოლოდ დავის ალტერნატიული გადაწყვეტის, არამედ უფლებისთვის ბრძოლის საშუალებაა.
წყაროები
საქართველოს კონსტიტუცია, საქართველოს პარლამენტის უწყებები, 31-33, 24/08/1995.
ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენცია, 04/11/1950.
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი, პარლამენტის უწყებანი, 31, 26/06/1997.
საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი, პარლამენტის უწყებანი, 47-48, 14/11/1997.
საქართველოს კანონი „ნოტარიატის შესახებ“, სსმ, 46, 04/12/2009.
საქართველოს კანონი „მედიაციის შესახებ“, სსმ, 18/09/2019.
საქართველოს კანონი „საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში ცვლილების შეტანის შესახებ“, სსმ, №3435, 13/07/2006.
საქართველოს კანონი „საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში ცვლილების შეტანის შესახებ“, სსმ, №5669, 28/12/2007.
საქართველოს კანონი „საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში ცვლილების შეტანის შესახებ“, სსმ, №5977, 21/03/2008.
საქართველოს კანონი „საქართველოს ზოგიერთ საკანონმდებლო აქტში ცვლილების შეტანის შესახებ“, სსმ, №5265-IIს, 11/11/2011.
საქართველოს კანონი „საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში ცვლილების შეტანის შესახებ“, სსმ, №5569, 20/12/2011.
საქართველოს იუსტიციის მინისტრის №71-ე ბრძანება „სანოტარო მოქმედებათა შესრულების წესის შესახებ“ ინსტრუქციის დამტკიცების თაობაზე, სსმ, 33, 31/03/2010.
საქართველოს კანონის პროექტი „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანულ კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე“, https://info.parliament.ge/#law-drafting/14951 [12.09.2021].
სასამართლო სისტემის რეფორმის მე-4 ეტაპის შესახებ ინიციატივის წარდგენა, 21/12/2017, https://www.chemiparlamenti.ge/ka/publication/sasamartlo-sistemis-repormis-me-4-etapis-shesakheb-initsiativa-caredgina-parlaments [12.09.2021].
ბოლქვაძე თ., კანდელაკი კ., ლოსაბერიძე დ., ჩიქოვანი თ., ადგილობრივი თვითმმართველობა საქართველოში: 1991-2014, სამოქალაქო კულტურის საერთაშორისო ცენტრი, თბ., 2015, 12-13.
ბურდული ი., სანოტარო ბიუროს ფინანსებისა და ნოტარიუსის შრომის ანაზღაურების საკითხისთვის, „სამართლის ჟურნალი“, თსუ-ის გამომცემლობა, №2, 2011, 44-45.
გაგუა ი., მტკიცების ტვირთი სამოქალაქო საპროცესო სამართალში, თბ., 2013, 37-38.
გალდავა გ., სამოქალაქო უფლებათა დაცვის ფორმები და საშუალებები საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის მიხედვით, „სამართლის ჟურნალი“, №1, 2009, 123-124.
გოგოლაძე მ., მარიამიძე გ., სანოტარო სამართალი, მე-2 გამოც., თბ., 2018, 21, 58-60.
გოგოლაძე მ., ნოტარიატის განვითარების ისტორიიდან, ჟურნ. „ახალგაზრდა ადვოკატები“, №1, 2019, 23-24.
ზოიძე ბ., საკუთრების უფლების ევოლუცია ქართულ სამართალში, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტისა (თსუ) და მაქს პლანკის სახელობის საზღვარგარეთის ქვეყნებისა და საერთაშორისო კერძო სამართლის ინსტიტუტის ერთობლივი კონფერენციის მასალების კრებული: „საკუთრება და სამართლებრივი სტაბილურობა: საკუთრების ცნების ტრანსფორმაცია“, თბ., 2015, 112.
ზოიძე ბ., ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმების ძირითადი გამოწვევები ქართული კერძო სამართლისათვის, ჟურნ. „კერძო სამართლის მიმოხილვა“, №2, 2019, 12.
თოდუა მ., ძლიერიშვილი ზ., ბერეკაშვილი დ., ხაჟომია თ., ბაქრაძე მ., თოდრია თ., ჩხაიძე ს., კვანტალიანი ნ., სასამართლო გადაწყვეტილების სტრუქტურა პირველ და მეორე ინსტანციებში, პრაქტიკული სახელმძღვანელო სამოქალაქო სამართლის საქმეების განმხილველი მოსამართლეებისთვის, თბ., 2020, 11-12.
ინწკირველი ლ., სამემკვიდრეო საქმეთა წარმოება: საკანონმდებლო პრობლემები და სანოტარო პრაქტიკა, ჟურნ. „საქართველოს ნოტარიატი“, №2, 2001.
კობალაძე ლ., იურიდიული ინტერესი სამოქალაქო პროცესში, სერგო ჯორბენაძე 90, საიუბილეო გამოც., ჯორბენაძე ს. (რედ.), თბ., 2019, 204-205.
კოხრეიძე ლ., მამობის დადგენასთან დაკავშირებული დავების განხილვის თავისებურებანი, ჟურნ. „მართლმსაჯულება და კანონი“, №1(40)’14, 2014, 32-33.
კოხრეიძე ლ., ზოგიერთი სამოქალაქოსამართლებრივი ნორმის განმარტების პრობლემები კანონით მემკვიდრეობასთან დაკავშირებული დავების განხილვისას, ჟურნ. „მართლმსაჯულება და კანონი“, №2(41)’14, 2014, 11-12.
ლეგაშვილი დ., კუპრაშვილი რ., ნოტარიუსის უფლებამოსილების ფარგლები სააღსრულებო ფურცლის გაცემისას, „სამართლის ჟურნალი“, თსუ-ის გამომცემლობა, №2, 2015, 55, 60-61.
მამაიაშვილი თ., მოსამართლის ფუნქცია სამოქალაქო საქმისწარმოების მორიგებით დამთავრებისას და შედეგები, რომელიც მიიღწევა მორიგებით, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2018-2019“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2019, 88-89.
მამაიაშვილი თ., მორიგების დამოუკიდებელი პროცესი – კონფლიქტიდან კონსენსუსამდე, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2018-2019“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2019, 149-150.
მართლმსაჯულების ხელმისაწვდომობის პრობლემა, მისი გამომწვევი მიზეზები და პრობლემის მოგვარების გზები, სასამართლო სისტემის კვლევა, რეფორმები / სასამართლო სისტემის ინსტიტუციური რეფორმა, http://hcoj.gov.ge/ka/ [12.09.2021].
ნადარეიშვილი გ., რომის სამოქალაქო სამართალი, მე-2 გამოც., თბ., 2005, 183, 186-187, 189, 192.
ნინუა ე., ანდერძი, როგორც სამკვიდროს მიღების ერთ-ერთი საშუალება, ჟურნ. „მართლმსაჯულება და კანონი“, №1(40)’14, 2014, 132.
როლფსი ლ., გრაუტი მ., „ლანდესას“ კვლევა თემაზე: „მოქალაქეთა ქონებრივი უფლებების შეფასება საქართველოში“, გამოცემა მომზადდა აღმოსავლეთ - დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) „მართლმსაჯულების დამოუკიდებლობის და სამართლებრივი გაძლიერების“ პროექტისთვის (JILEP), თბ., 2013, 35-37.
რუდოლფ ფონ იერინგი, ბრძოლა უფლებისათვის, მთარგ. ბაქრაძე ი., თბ., 2000, 31, 48.
საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, წლიური ანგარიში, 2011, 20.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ეროვნული სასამართლო პრაქტიკის შესწავლისა და განზოგადების განყოფილება, სამოქალაქო საქმეებზე გამოცემული კრებული: მემკვიდრეობითი სამართალი, №1, 2018, 100-101.
სუხიტაშვილი დ., სანოტარო სამართალი, თბ., 2012, 106, 134-135.
სუხიტაშვილი დ., სანოტარო მოქმედების გამო სარჩელის განსჯადობის შესახებ, ჟურნ. „მართლმსაჯულება და კანონი“, №3, 2012, 5-7.
ტაკაშვილი ს., სანოტარო მედიაციის ჩამოყალიბებისა და განვითარების ტენდენციები საქართველოში, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2012“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2013, 77-78.
ქურდაძე შ., ხუნაშვილი ნ., საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო სამართალი, მე-2 გამოც., თბ., 2015, 472-473, 477, 485.
შენგელია რ., ახვლედიანი ზ., ჭანტურია ლ., საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის კომენტარი: საოჯახო სამართალი. მემკვიდრეობის სამართალი. სამოქალაქო კოდექსის გარდამავალი და დასკვნითი დებულებანი, წიგნი მეხუთე, თბ., 2000, 493.
შენგელია რ., შენგელია ე., მემკვიდრეობის სამართალი (თეორია და პრაქტიკა), მე-2 გამოც., თბ., 2011, 169-170.
შენგელია ე. (რედ.), ნოტარიუსის პროფესიული პასუხისმგებლობის დაზღვევის ხელშეკრულების სამართლებრივი ასპექტები, რომან შენგელია 70, საიუბილეო კრებული, სამართლის პრობლემები, თბ., 2012, 389-391.
შვაბე ი., გერმანიის ფედერალური საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებები, 2011, 252, 257, 270.
შვახტგენი ა., ნოტარიუსის საქმიანობა სამოქალაქო საზოგადოების საკეთილდღეოდ, მთარგ. მაკა ტყებუჩავა, საქართველოს ნოტარიუსთა პალატის სამეცნიერო პრაქტიკული ჟურნ. „საქართველოს ნოტარიატი“, №3-4, 2002, 5.
ჩიტაშვილი ნ., ადვოკატ-მედიატორის ცალკეულ ეთიკურ ვალდებულებათა თავისებურება და რეგულირების აუცილებლობა, „სამართლის ჟურნალი“, თსუ-ის გამომცემლობა, №2, 2016, 29.
ცერცვაძე გ. (რედ.), არევაძე მ., ვასაძე ე., თვაური რ., ივანიძე გ., მახაური პ., ჟიჟიაშვილი თ., ტაკაშვილი ს., ხუჭუა თ., ჯიბლაძე ბ., მედიაციის სამართლებრივი რეგულირების პერსპექტივები საქართველოში, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დავის ალტერნატიული გადაწყვეტის ნაციონალური ცენტრი, თბ., 2013, 69-70.
ცნობილაძე ი., კოჟორიძე კ., ფოფხაძე ე., ტაბატაძე რ., მოსაშვილი ნ., აბაშიძე ქ., რევაზიშვილი თ., ყვირალაშვილი ხ. (რედ.), საკუთრების უფლება საქართველოში, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, თბ., 2007, 14-15.
ჭანტურია ლ. (რედ.), ზოიძე ბ., ნინიძე თ., შენგელია რ., ხეცურიანი ჯ., საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის კომენტარი: საოჯახო სამართალი. მემკვიდრეობის სამართალი. სამოქალაქო კოდექსის გარდამავალი და დასკვნითი დებულებანი, მე-5 წიგნი, თბ., 2000, 467-468.
ხარიტონაშვილი ნ., მედიაცია ქართულ ნოტარიატში, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2018-2019, სპეციალური გამოცემა“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2019, 26-27.
ხვედელიანი დ., ანდერძით მემკვიდრეობა და მასთან დაკავშირებული პრობლემები საქართველოს საერთაშორისო კერძო სამართლის მიხედვით, „სამართლის ჟურნალი“, №1, 2009, 227.
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 18 მაისის №2/1-370, 382, 390, 402, 405 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები − ზაურ ელაშვილი, სულიკო მაშია, რუსუდან გოგია და სხვები და საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“.
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 12 ივნისის №3/1/512 გადაწყვეტილება საქმეზე „დანიის მოქალაქე ჰეიკე ქრონქვისტი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“.
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 27 დეკემბრის №2/3/522,553 გადაწყვეტილება საქმეზე „სპს „გრიშა აშორდია“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“.
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 26 ოქტომბრის №1267 გადაწყვეტილება საქმეზე „საბერძნეთის რესპუბლიკის მოქალაქე პროკოპი სავვიდი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“.
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წლის 29 დეკემბრის №2/3/1337 გადაწყვეტილება საქმეზე „ხათუნა წოწორია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 2003 წლის 11 ივნისის №3კ/546-03 გადაწყვეტილება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 2003 წლის 25 სექტემბრის №ას-109-803-03 გადაწყვეტილება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 2005 წლის 30 ივნისის №ას-410-757-05 გადაწყვეტილება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 2007 წლის 29 ოქტომბრის №ა-1601-შ-58-07 გადაწყვეტილება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 2008 წლის 31 იანვრის №ას-684-1014-07 გადაწყვეტილება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის 2008 წლის 30 აპრილის №ბს-177-173(გ-08) განჩინება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 2009 წლის 9 მარტის №ას-971-1172-08 გადაწყვეტილება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 2009 წლის 23 მარტის №ას-68-401-09 გადაწყვეტილება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 2009 წლის 6 ივლისის №ა-842-შ-34-09 გადაწყვეტილება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2014 წლის 24 იანვრის №ას-911-869-2013 გადაწყვეტილება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2019 წლის 16 სექტემბრის №ა-3942-შ-106-2019 გადაწყვეტილება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2019 წლის 10 ოქტომბრის №ა-3561-შ-95-2017 გადაწყვეტილება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2019 წლის 15 ოქტომბრის №ა-4513-შ-141-2019 გადაწყვეტილება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2020 წლის 11 ივნისის №ას-7-2019 გადაწყვეტილება.
Directive 2008/52/EC of the European Parliament and of the Council on Certain Aspects of Mediation in Civil and Commercial Matters, 21.05.2008,
Abramson H., Mediation Representation: Representing Clients Anywhere, Collection of Articles: ADR in Business, Kluwer Law International BV, Alphen aan den Rijn, Vol. 2, 2011, 294-295.
Alexandrer N., Global Trends in Mediation: Riding the Third Wave, Kluwer Law International BV, Alphen aan den Rijn, 2003, 2-3.
Alexander N., Walsh S., Svatos M. (eds.), EU Mediation Law Handbook: Regulatory Robustness Ratings for Mediation Regimes, Kluwer Law International BV, Alphen aan den Rijn, Vol. 7, 2017, 693.
Bondy V., Doyle M., Mediation in Judicial Review: A Practical Handbook for Lawyers, the Public Law Project, London, 2011, 4-5.
De Palo G., Trevor M. B., Arbitration and Mediation in the Southern Mediterranean Countries, Kluwer Law International , Alphen aan den Rijn, Vol. 2, 2007, 201.
De Palo G., A Ten-Year-Long “EU Mediation Paradox” When an EU Directive Needs to Be More …Directive, Europe Union: Policy Department for Citizens' Rights and Constitutional Affairs, 2018, 1-2.
EU Handbook on Mediation: Mediation Law and Practice in Other EU Countries, Professional Association of the Mediators in Bulgaria, Integrierte Mediation e.V. – Germany and the European Association of Judges for Mediation (GEMME), 26-27.
Feinberg K. R., Mediation - A Preferred Method of Dispute Resolution, Pepperdine Law Review, Vol. 16, Issue 5, 1989, 7-8.
Gassen D., German Civil Law Notaries and the Commercial Register, Königswinter, BNotK, 2011, 5.
Gnoffo V., Notary Law and Practice for the 21st Century: Suggested Modifications for the Model Notary Act, The John Marshall Law Review 1063, Vol. 30, Issue 4, 1997, 1068.
Mediation for Notaries Notaries for Mediation – Practical Guide, Europe Union: Notaries of Europe, 2017-2018, 27.
Prayer S., Why is Mediation not used More Often as a Means of Alternative Dispute Resolution? European Union: European Parliament's Committee on Legal Affairs, Brussels, 2012, 6, 11.
Ruggeri L., Kunda I., Winkler s. (eds.), Family Property and Succession in EU Member States National Reports on the Collected Data, Rijeka, University of Rijeka, Faculty of Law, 2019, 462.
Steffek F., Mediation in the European Union: An Introduction, Cambridge, 2012, 4-5.
Willenbacher B., Individualism and Traditionalism in Inheritance Law in Germany, France, England, and the United States, Journal of Family History, №28, 2003, 210-211.
BVerfGE 42, 20 [30].
BvL 19/76.
BvR 169/63.
