კერძო სამედიაციო მორიგების აღსრულების საკანონმდებლო გარანტიები ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოებისა და საქართველოს კანონმდებლობის შედარების მაგალითზე
DOI:
https://doi.org/10.60131/adr.2.2021.3388საკვანძო სიტყვები:
კერძო მედიაცია, სასამართლო მედიაცია, სანოტარო მედიაცია, საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების აქტი, სამედიაციო მორიგების აღსრულება, მედიაციის აღსრულების მექანიზმები, აღსრულებაზე უარის თქმის საფუძველი.ანოტაცია
სტატია ეძღვნება კერძო მედიაციის შედეგად მიღწეული სამედიაციო მორიგების აღსრულების საკანონმდებლო მექანიზმებს, მის როლსა და მნიშვნელობას მედიაციის ინსტიტუტისთვის. ამ მიზნით შეფასებულია კერძო და სასამართლო მედიაციის ურთიერთმიმართება, პროცესის შედეგად ფორმირებული მორიგების აღსრულების სპეციფიკა და მედიაციის აღსრულების საკანონმდებლო გარანტიების პრობლემატიკა.
სტატიაში წარმოდგენილია საქართველოს მოქმედი კანონმდებლობის ანალიზი სამედიაციო მორიგების აღსრულებასთან მიმართებით, როგორც ორმხრივი ნებაყოფლობითი შეთანხმების დარღვევის პრევენციის საშუალება. აგრეთვე, ყურადღება გამახვილებულია საერთაშორისო პრაქტიკაზე, კერძოდ, შედარებით-სამართლებრივი ანალიზის საფუძველზე შეფასებულია საქართველოს კანონმდებლობის საერთო და განმასხვავებელი ნიშნები ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოების: გერმანიის, ბელგიისა და ფინეთის მოქმედი საკანონმდებლო ბაზის, სამედიაციო პრაქტიკასა და საერთაშორისო სამართლებრივ აქტებზე დაყრდნობით.
წყაროები
ასოცირების შესახებ შეთანხმება, ერთი მხრივ, ევროკავშირს და ევროპის ატომური ენერგიის გაერთიანებას და მათ წევრ სახელმწიფოებსა და, მეორე მხრივ, საქართველოს შორის, 27/06/2014, გამოქვეყნების თარიღი: 11/09/14, დროებითი გამოყენების რეჟიმი: 01/09/2014, სრულად ძალაში შესვლის თარიღი: 01/07/2016.
საქართველოს ორგანული კანონი „საქართველოს შრომის კოდექსი“, სსმ, 75, 17/12/2010.
საქართველოს კანონი „საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი“, პარლამენტის უწყებანი, 31, 26/06/1997.
საქართველოს კანონი „საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი“, პარლამენტის უწყებანი, 47-48, 14/11/1997.
საქართველოს კანონი „ნოტარიატის შესახებ“, სსმ, 46, 04/12/2009.
საქართველოს კანონი „მედიაციის შესახებ“, სსმ, 18/09/2019.
საქართველოს იუსტიციის მინისტრის №71-ე ბრძანება „სანოტარო მოქმედებათა შესრულების წესის შესახებ“ ინსტრუქციის დამტკიცების თაობაზე, სსმ, 33, 31/03/2010.
ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის №R(2002)10 რეკომენდაცია „სამოქალაქო საქმეებში მედიაციის შესახებ“, 2002.
განმარტებითი ბარათი საქართველოს კანონის პროექტზე „მედიაციის შესახებ“, https://info.parliament.ge/file/1/BillReviewContent/216089 [14.09.2021].
განმარტებითი ბარათი საქართველოს კანონის პროექტზე „საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში ცვლილების შეტანის შესახებ“, https://info.parliament.ge/file/1/BillReviewContent/247857 [14.09.2021].
ბაღათურია გ., სამედიაციო მორიგების აღსრულება საქართველოში, სამაგისტრო ნაშრომი, თბილისის ღია უნივერსიტეტი, თბ., 2020, 17-19, 36.
გალდავა დ., ფხაკაძე თ., საჯარო წესრიგი როგორც უცხოური საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე უარის თქმის საფუძველი, ჟურნ. „ახალგაზრდა ადვოკატები“, 2018, 16.
გვენეტაძე ნ., გოცირიძე ე., თორდია ვ., მურუსიძე ლ., სოფრომაძე კ., მემორანდუმის ხელმომწერი ქვეყნების მოსამართლეთა ასოციაციების საერთაშორისო კონფერენციის მასალები მოსამართლეთა საქმიანობის შეფასების, სასამართლო მედიაციისა და არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების საკითხებზე, თბ., 2017, 63.
გოგიშვილი მ., სულხანიშვილი მ., მესხიშვილი ქ., ჯინორია ხ., გელაშვილი რ., ურთიერთობები სასამართლო სხდომის დარბაზში, სხდომის მართვის, მხარეთა მორიგების კომუნიკაციური და სამართლებრივი ასპექტები, თბ., 2010, 38.
გოთუა ლ., უცხო ქვეყნის სასამართლო გადაწყვეტილებებისა და უცხოური საარბიტრაჟო გადაწყვეტილებების აღსრულება, სადისერტაციო ნაშრომი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, თბ., 2010, 11, 62, 134.
ზოიძე ბ., საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის კომენტარი, წიგნი პირველი, თბ., 1999, 178.
თოდუა მ., ვილემსი ჰ., ვალდებულებითი სამართალი, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, თბ., 2006, 105.
კობალაძე ლ., მორიგებისა და სასამართლო მედიაციის ინსტიტუტების თანაარსებობა სამოქალაქო პროცესში, ჟურნ. „ორბელიანი“, №1, 2019, 29-30, 34.
ლილუაშვილი თ., საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის კომენტარი, მეორე გამოცემა, თბ., 2007, 374.
მამაიაშვილი თ., მორიგება, როგორც სამოქალაქო საქმის წარმოების დამთავრების საფუძველი, სადისერტაციო ნაშრომი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, თბ., 2017, 23.
მამაიაშვილი თ., მოსამართლის ფუნქცია სამოქალაქო საქმისწარმოების მორიგებით დამთავრებისას და შედეგები, რომელიც მიიღწევა მორიგებით, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2018-2019“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2019, 103.
მიქელთაძე მ., კოლექტიური შრომითი დავის გადაწყვეტის მექანიზმები და მათი ფუნქციონირების ინსტიტუციური მოდელები, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2020“, სპეციალური გამოცემა, თსუ-ის გამომცემლობა, 2020, 137, 160.
მშვილდაძე თ., მედიატორის როლი მედიაციის დასრულების ეტაპზე, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2020“, სპეციალური გამოცემა, თსუ-ის გამომცემლობა, 2020, 70.
მჭედლიძე მ., მედიაციის ინსტიტუტის ინტეგრირება საქართველოს საკანონმდებლო სივრცესა და პრაქტიკაში, სამაგისტრო ნაშრომი, თბილისის ღია უნივერსიტეტი, თბ., 2020, 53.
ლეონიძე ი., ნუცუბიძე მ., სანოტარო მედიაციის ინსტიტუტის თავისებურება ქართულ სამართალში და მისი განვითარების პერსპექტივა, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2018-2019“, სპეციალური გამოცემა, თსუ-ის გამომცემლობა, 2019, 83, 104.
ოსტერმილერი მ. ს., სვენსონი რ. დ., დავის გადაწყვეტის ალტერნატიული საშუალებები საქართველოში, თბ., 2014, 135-136.
ტაკაშვილი ს., სანოტარო მედიაციის ჩამოყალიბებისა და განვითარების ტენდენციები საქართველოში, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2012“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2013, 82.
ქარცივაძე ლ., ჟიჟიაშვილი თ., მორჩილაძე თ., კეკენაძე გ., გზამკვლევი არბიტრაჟში საქართველოს სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლეებისათვის, თბ., 2017, 93.
ყანდაშვილი ი., საქართველოში მედიაციის მაგალითზე დავის ალტერნატიული გადაწყვეტის სასამართლო და არასასამართლო ფორმები, სადისერტაციო ნაშრომი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, თბ., 2018, 100-101, 103-104, 195-198, 246.
ჩიტაშვილი ნ., სამართლიანი შეთანხმება, როგორც მედიაციის ეთიკური ურღვეობის საფუძველი, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა – წელიწდეული 2016“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2017, 13.
ჩიტაშვილი ნ., შეცვლილი გარემოებების გავლენა ვალდებულების შესრულებასა და მხარეთა შესაძლო მეორად მოთხოვნებზე, სადისერტაციო ნაშრომი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, თბ., 2014, 70, 190.
ჩოჩიშვილი მ., სამედიაციო მორიგების აღსრულების საკითხისათვის, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2020“, სპეციალური გამოცემა, თსუ-ის გამომცემლობა, 2020, 88, 94.
ცერცვაძე გ., მედიაცია-დავის გადაწყვეტის ალტერნატიული ფორმა (ზოგადი მიმოხილვა), თბ., 2010, 244.
ცერცვაძე გ. (რედ.), არევაძე მ., ვასაძე ე., თვაური რ., ივანიძე გ., მახაური პ., ჟიჟიაშვილი თ., ტაკაშვილი ს., ხუჭუა თ., ჯიბლაძე ბ., მედიაციის სამართლებრივი რეგულირების პერსპექტივები საქართველოში, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დავის ალტერნატიული გადაწყვეტის ნაციონალური ცენტრი, თბ., 2013, 64.
ცინცაბაძე ა., ქებურია თ., შრომითი მედიაციის სამართლებრივი და სოციოლოგიური კვლევა, ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი, თბ., 2019, 41, 47, 90.
ცური მ., მედიაციის აქტის შედგენის ხელოვნება: სახელმძღვანელო ინსტრუქციები, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2012“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2013, 222.
წიკლაური ს., ბარნაბიშვილი გ., სამედიაციო მორიგების აღსრულების საკითხი საქართველოში, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2017“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2018, 10, 19-20.
წულაია ო., თვითგამორკვევა, როგორც ძირითადი ღირებულება მედიაციის პროცესში ეთიკის კოდექსებსა და სამართლებრივ ნაშრომებში: კონკურენცია დავის მონაწილე მხარეთა ავტონომიასა და შინაარსობრივ სამართლიანობას შორის, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2017“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2018, 264.
წულაძე ა., სასამართლო მედიაციის ქართული მოდელი ევრო-ამერიკულ პრიზმაში, სადისერტაციო ნაშრომი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, თბ., 2016, 20.
ჭალიძე თ., ხანდაზმულობის ვადის დენის შეჩერება მედიაციაზე შეთანხმებით, ჟურნ. „დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2015“, თსუ-ის გამომცემლობა, 2015, 137, 152.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2013 წლის 5 ნოემბრის №2ბ/1084-13 გადაწყვეტილება.
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2016 წლის 2 სექტემბრის №2ბ/4173-16 გადაწყვეტილება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 2008 წლის 23 დეკემბრის №ას-531-764-08 განჩინება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 2010 წლის პირველი თებერვლის №ას-27-გან-1-2010 განჩინება.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2020 წლის 14 თებერვლის №ა-3968-შ-107-2019 გადაწყვეტილება.
Act on Mediation in Civil Matters and Confirmation of Settlements in General Courts, Ministry of Justice, Finland, 394 / 2011.
Belgian Judicial Code, Part VII: Mediation, 1967.
Directive 2008/52/EC of the European Parliament and of the Council on Certain Aspects of Mediation in Civil and Commercial Matters, 21.05.2008.
United Nations Convention on International Settlement Agreements Resulting from Mediation, General Assembly Resolution 73/198, 2018, UNCITRAL Model Law on International Commercial Mediation and International Settlement Agreements Resulting from Mediation, 2018 (amending the UNCITRAL Model Law on International Commercial Conciliation, 2002) GA Res 73/199, adopted at the United Nations General Assembly, 73rd Session (20 December 2018).
Andreas N., Making Mediation Mandatory: A Proposed Framework, Journal on Dispute Resolution, Vol. 7:2, 1992, 287.
Aydt B. H., Mediation - The Alternative for “Win-Win”, ABR, ABRM, CRB, 2001, 1, <http://coar.com/files/pdf/Mediation_Win-Win_Article.pdf> [19.06.2021].
Burns P. R., Some Ethical Issues Surrounding Mediation, 70 Fordham L. Rev. 691, Vol. 70, Issue 3, 2001, 691.
Chong Shou Y., Steffek F., Enforcement of International Settlement Agreements Resulting from Mediation under the Singapore Convention – Private International Law Issues in Perspective, Singapore Academy of Law Journal, Special Issue, Research Collection School of Law, 2019, 457.
Chua E., The Singapore Convention on Mediation - A Brighter Future for Asian Dispute Resolution, Asian Journal of International Law, 2018, 1, 3.
Cover Payne C., Enforceability of Mediation Agreements, Journal on Dispute Resolution, Vol. 1, Issue 2, 1986, 386.
Demeyere L., Mediation in Belgium - an Overview, Yearbook on International Arbitration, Vol. 2, 2012, 363.
De Palo G., Trevor M. B., EU Mediation-Law and Practice, Oxford University Press, Oxford, 2012, 20, 24-26, 104.
EU Handbook on Mediation: Mediation Law and Practice in Other EU Countries, http://mediation-net.eu/pdf/books/analysis_concise_text2.pdf [19.06.2021].
Gaillard E., Bermann A. G., Guide on Convention on the Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards, UNCITRAL, 2017, 261.
Gren N., The Principles of Mediation, Journal of Eastern European Law, Vol. 24, 2016, 77.
Helmut C. D., A Comparative Analysis of Mediation by Examination and Critique of the Theory and Practice Thereof in Germany, University of Glasgow, 2015, 28.
Hwang M., Lin K., Corruption in Arbitration: Law and Reality, paper presented at Herbert Smith-SMU Asian Arbitration Lecture, Singapore, 2011, 51.
Initiative Mediation Support Deutschland, Basics of Mediation: Concepts and Definitions Fact Sheet Series: Peace Mediation and Mediation Support, German Federal Foreign Office and Initiative Mediation Support Deutschland (IMSD), 2017, 1.
International Bar Association Subcommittee on Recognition And Enforcement Of Arbitral Awards, Report on the Public Policy Exception in the New York Convention, IBA, October, 2015, https://newyorkconvention1958.org/index.php?lvl=notice_display&id=3630&opac_view=6 [16.09.2021].
Labour Legislation Guidelines, Chapter IV Substantive Provisions of Labour Legislation: Settlement of Collective Labour Disputes,
https://www.ilo.org/legacy/english/dialogue/ifpdial/llg/noframes/ch4.htm [16.09.2021].
Les A., Cullen P. B., Settlement and Reform of the Civil Justice System: How Settlement is Changing the Practice of Law, Waikato Law Review, Vol. 17, 2009, 39.
Lew Julian D. M., Mistelis Loukas A., Kroll S. M., Comparative International Commercial Arbitration, Kluwer Law International, Hague, 2003, 12, 689.
Mccrory P. J., Mandated Mediation of Civil Cases in State Courts: A Litigant's Perspective on Program Model Choices, Ohio State Journal on Dispute Resolution, Vol. 14:3, 1999, 847.
Olivier M., The Role of Court-annexed Mediation in Providing Access to Justice in the Resolution of Commercial Disputes, North-west University, 2018, 21-22.
Rosu A., Mediation - Voluntary or Mandatory Procedure, Acta Universitatis Danubius Juridica, Vol. 1, 2010, 122.
Salehijam M., Mediation Clauses: Enforceability and Impact, Singapore Academy of Law Journal, Special Issue, Vol. 31, 2019, 636.
Shamlikashvili T., Mediation in the Neighbouring Countries: the Case of Russia, Directorate General For Internal Policies, Policy Department : Citizen’s Rights and Constitutional Affairs, European Parliament, Brussels, 2011, 4.
Shamir Y., Kutner R., Alternative Dispute Resolution Approaches and Their Application, Unesco, 2003, 30.
Smith G., Unwilling Actors: Why Voluntary Mediation Works, Why Mandatory Mediation Might Not, Osgoode Hall Law Journal, Vol. 36.4, 1998, 878.
Spencer D., Brogan M., Mediation Law and Practice, Cambridge University Press, New York, 2006, 265.
Steffek F., Mediation in the European Union: An Introduction, Cambridge University, Cambridge, 2012, 1.
Sussman E., The Final Step: Issues in Enforcing the Mediation Settlement Agreement, the Fordham Papers, 2008, 2, 4.
Thayer D., MacKenzie L. S., Binding Mediation, a Trap for the Unwary, The Recorder, ALM Publication, California, 2012, 1.
The United Nations, Guidance for Effective Mediation, A/66/811, 25 June 2012, 4.
Weatherspoon F. D., Kendall I., Resolving Race Discrimination in Employment Disputes through Mediation: A Win-Win for All Parties, American Journal of Mediation, Vol. 5, 2011, 114.
Wilking F., The Enforcement and Setting Aside of Mediation Settlement Agreements: A Comparison Between German and International Commercial Mediation, University of Cape Town, Cape Town, 2015, 47.
Zeller B., Leon Trakman L., Mediation and Arbitration: The Process of Enforcement, University of New South Wales, Law Research Series, Sydney, 2019, 8.
Menini and Rampanelli v. Banco Popolare Società Cooperativa, 2017.
Kenya Plantation and Agricultural Workers Union v. Maji Mazuri Flowers Limited, 2012.
Gesetz Zur Förderung der Mediation und Anderer Verfahren der Außergerichtlichen Konfliktbeilegung.
Медиация - Практическое Руководство по Применению Гаагской Конвенции от 25 октября 1980 года О Гражданско-Правовых Аспектах Международного Похищения Детей, Научно-методический Центр Медиации и Права, Перевод, 2013, 89.
https://www.gesetze-im-internet.de/zpo/ [15.09.2021].
http://gil.mylaw.ge/ka/term/267.html [15.09.2021].
