სასამართლო და კერძო სამედიაციო მორიგების აღსრულების სამართლებრივი რეჟიმი
DOI:
https://doi.org/10.60131/adr.2.2023.7713საკვანძო სიტყვები:
სასამართლო მედიაცია, კერძო მედიაცია, სამედიაციო მორიგება, სამედიაციო მორიგების აღსრულება, სამედიაციო მორიგების კანონიერების მატერიალური და პროცესუალური წინაპირობები.ანოტაცია
სამედიაციო მორიგების ეფექტური აღსრულების მექანიზმის არსებობა მედიაციის ინსტიტუტის განვითარების უმთავრესი წინაპირობაა, რაც სასამართლო სისტემის განტვირთვისა და სწრაფი მართლმსაჯულების განხორციელების გზით, პირდაპირაა დაკავშირებული ქვეყანაში სამართლიანი სასამართლოს უფლების რეალიზაციასთან.
მედიაცია, როგორც დავის ალტერნატიული გადაწყვეტის საშუალება, ქართული საკანონმდებლო სივრცისთვის სიახლეს წარმოადგენს, რის გამოც სამედიაციო მორიგების აღსრულების სამართლებრივი რეჟიმი, პრაქტიკაში მნიშვნელოვან პრობლემებს უკავშირდება.
წინამდებარე სტატიაში, სასამართლო და კერძო მედიაციის მაგალითზე, განხილულია, თითოეული მათგანის ფარგლებში დადებული სამედიაციო მორიგების აღსრულებასთან დაკავშირებული რისკები, საკანონმდებლო სივრცეში არსებული ხარვეზები და მათი გავლენა მხარეთა ინტერესების დაცვისა და მედიაციის ინსტიტუტის ეფექტიანობაზე.
ამ თვალსაზრისით სტატიაში განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა სამედიაციო მორიგების იურიდიულ შინაარსსა და როლს სამართლებრივი სისტემის მდგრადობაში. ასევე, კერძო სამედიაციო მორიგების აღსრულებისთვის დადგენილი საკანონმდებლო წინაპირობების შესაბამისობას ამ სფეროში არსებულ გამოწვევებთან. სასამართლო მედიაციასთან მიმართებით გაანალიზებულია სამედიაციო მორიგების აღსრულებასთან დაკავშირებით არსებული საკანონმდებლო რეგულირების პრაქტიკული პრობლემები, შემოთავაზებულია მათი გადაჭრისათვის საჭირო შესაბამისი რეკომენდაციები.
წყაროები
გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის 2019 წლის 7 აგვისტოს კონვენცია „მედიაციის შედეგად მიღწეული მორიგების საერთაშორისო შეთანხმებების შესახებ“, საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე, 666-IVმს-Xმპ, 22/06/2021.
საქართველოს ორგანული კანონი ,,ნორმატიული აქტების შესახებ“, საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე, 33, 09/11/2009.
საქართველოს კანონი ,,მედიაციის შესახებ“, საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე, 4954-Iს, 18/09/2019.
საქართველოს კანონი ,,არბიტრაჟის შესახებ“, საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე, 13, 02/07/2009.
საქართველოს კანონი ,,სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“, საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე, 13(20), 01/05/1999.
საქართველოს კანონი ,,საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი“, პარლამენტის უწყებანი, 31, 24/07/1997.
საქართველოს კანონი ,,საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი“, პარლამენტის უწყებანი, 47-48, 31/12/1997.
ამირანაშვილი გ., გარიგების ფორმის ფუნქციები, სამართლის ჟურნალი №1, თბილისი, 2016, 50-60.
ბარნაბიშვილი გ., წიკლაური ს., სამედიაციო მორიგების აღსრულების საკითხი საქართველოში, დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა წელიწდეული, თბილისი, 2016, 8.
ბარნეთი ქ. გ., უილისი თ., მედიაცია, დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა, წელიწდეული, თბილისი, 2016, 250.
გურიელი ა., სასამართლო და არასასამართლო მედიაციის ურთიერთმიმართება, სასამართლო მედიაციის ფორმების გამიჯვნის აუცილებლობა საქართველოში და მოსამართლის უფლებამოსილება თითოეულის წარმართვისას, ჟურნ. სამართალი და მსოფლიო, №12, თბილისი, 2019, 41.
დარჯანია თ., რა არის მევახშეობა? (მევახშეობის თანამედროვე გაგება და მისი ხელშემწყობი საკანონმდებლო და არასაკანონმდებლო ფაქტორები): წიგნში: ზურაბ ახვლედიანი 80 (რედ.: ძლიერიშვილი ზ., ქავთარაძე ს.,) თბილისი, 2013, 66.
ვაშაკიძე მ., თარხნიშვილი ქ., ჯოხაძე ნ., ემოციური ინტელექტის მნიშვნელობა მედიაციის პროცესში, დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა, წელიწდეული, სპეციალური გამოცემა, თბილისი, 2018, 94.
ზარანდია თ., ჯუღელი თ., ზნეობრივი ვალდებულებანი სამოქალაქო სამართალში, ჟურნ: მართლმსაჯულება და კანონი, №4 თბილისი, 2006, 77.
თუმანიშვილი გ., გარიგებები (სამართლებრივი ბუნება და ნორმატიული რეგულირება), თბილისი, 2012, 11.
კერესელიძე დ., კერძო სამართლის უზოგადესი სისტემური ცნებები, თბილისი, 2009, 280.
კოვაკი კ., ადვოკატთა მოვალეობები და პასუხისმგებლობა დავის გადაწყვეტისას, კეთილსინდისიერება მედიაციაში _ თხოვნის, რეკომენდაციის თუ მოთხოვნის სახით დადგენილი? ახალი ეთიკა, დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა წელიწდეული, თბილისი, 2014, 299.
ლილუაშვილი თ., სამოქალაქო საპროცესო სამართალი (მეორე გამოცემა), თბილისი, 2005, 299.
ლიპარტია ნ., საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე უარის თქმის საფუძვლები საჯარო წესრიგთან მიმართებით, წიგნში: ზურაბ ახვლედიანი 80 (რედ.: ძლიერიშვილი ზ., ქავთარაძე ს.), თბილისი, 2013, 132.
მამიაშვილი თ., მოსამართლის ფუნქცია სამოქალაქო საქმისწარმოების მორიგებით დამთავრებისას და შედეგები, რომელიც მიიღწევა მორიგებით, დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა წელიწდეული, თბილისი, 2018–2019, 85-86.
მესხიშვილი ქ., გარიგების ფორმის ფუნქცია (თეორია და სასამართლო პრაქტიკა), ჟურნ.: ქართული ბიზნეს სამართლის მიმოხილვა, VIII გამოცემა, თბილისი, 2018, 58.
ჟორჟოლიანი ლ., ბოდიში და პატიება მედიაციის პროცესში, დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა, წელიწდეული, თბილისი, 2014, 39.
ტაკაშვილი ს., მედიაციის, როგორც დავის ალტერნატიული გადაწყვეტის ფორმის, მნიშვნელობა კოლექტიური შრომითი დავის განხილვისა და გადაწყვეტის პროცესში, დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა, წელიწდეული, თბილისი, 2014, 50.
ტყემალაძე ს., "საჯარო წესრიგი" როგორც საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმების თუ მის ცნობასა და აღსრულებაზე უარის თქმის საფუძველი (ქართული პრაქტიკის მოკლე მიმოხილვა), ჟურნ. ქართული ბიზნეს სამართლის მიმოხილვა, II გამოცემა, თბილისი, 2012, 16-18.
ჩიტაშვილი ნ., ადვოკატ-მედიატორის ცალკეულ ეთიკურ ვალდებულებათა თავისებურება და რეგულირების აუცილებლობა, სამართლის ჟურნალი №2, თბილისი 2016, 38.
ჩიტაშვილი ნ., სამართლიანი შეთანხმება, როგორც მედიაციის ეთიკური ურღვეობის საფუძველი, დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა წელიწდეული, თბილისი, 2016, 11.
ცერცვაძე გ., არევაძე მ., ვასაძე ე., თვაური რ., ივანიძე გ., მახაური პ., ჟიჟიაშვილი თ., ტაკაშვილი ს., ხუჭუა თ., ჯიბლაძე ბ., მედიაციის სამართლებრივი რეგულირების პერსპექტივები საქართველოში, თბილისი, 2013, 13.
ცერცვაძე გ., მედიაცია დავის გადაწყვეტის ალტერნატიული ფორმა(ზოგადი მიმოხილვა), ,,მერიდიანი“, თბილისი, 2010, 29.
ცერცვაძე გ., საერთაშორისო არბიტრაჟი(შედარებითი ანალიზი), ,,მერიდიანი“, თბილისი, 2012, 21.
წულაძე ა., ,,სასამართლო მედიაციის ქართული მოდელი ევრო-ამერიკულ პრიზმაში“, სადისერტაციო ნაშრომი, ,,უნივერსიტეტის გამომცემლობა“, თბილისი, 2016, 82.
ძლიერიშვილი ზ., ცერცვაძე გ., რობაქიძე ი., სვანაძე გ., ცერცვაძე ლ., ჯანაშია ლ., სახელშეკრულებო სამართალი, თბილისი, 2014, 89.
ჭანტურია ლ., სამოქალაქო კოდექსის 50-ე, 54-ე და 90-ე მუხლების კომენტარი, წიგნში: სამოქალაქო კოდექსის კომენტარი წიგნი I სამოქალაქო კოდექსის ზოგადი დებულებები, (მთავარი რედ. ჭანტურია ლ.,), თბილისი, 2017, 286, 316, 529-530.
ჯობავა გ., 2021 წლის 18 მაისის №1600 კონსტიტუციური სარჩელი, https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=11266 [01.06.2023].
ზოიძე ბ., საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 54-ე მუხლის კომენტარი, წიგნში: საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის კომენტარი წიგნი I ზოგადი დებულებანი (მთავარი რედ. ჭანტურია ლ.,), თბილისი, 2002, 178.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2023 წლის 18 მაისის განჩინება საქმეზე №ას-515-2023.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2023 წლის 21 მარტის განჩინება საქმეზე №ა-381-შ-10-2023.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 23 დეკემბრის განჩინება საქმეზე №ას-1174-2022.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 21 დეკემბრის განჩინება საქმეზე №ას-802-2020.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 24 ნოემბრის განჩინება საქმეზე №ას-1217-2021.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 23 სექტემბრის განჩინება საქმეზე №ას-677-2021.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 06 აგვისტოს განჩინება საქმეზე №ას-612-2021.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 21 ივნისის განჩინება საქმეზე №ას-34-2022.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 25 მაისის განჩინება საქმეზე №ას-1097-2021.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 17 მაისის განჩინება საქმეზე №ას-258-2022.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 20 თებერვლის განჩინება საქმეზე №ას-587-2019.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2022 წლის 18 იანვრის განჩინება საქმეზე №ას-679-2021.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2021 წლის 28 ოქტომბრის განჩინება საქმეზე №ას-486-486-2018.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2021 წლის 27 ოქტომბრის განჩინება საქმეზე №ას-1264-2018.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2021 წლის 22 თებერვლის განჩინება საქმეზე №ა-1741-შ-42–2020.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2021 წლის 28 იანვრის განჩინება საქმეზე №ას-1050-2020.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2021 წლის 28 იანვრის განჩინება საქმეზე №ას-218-2020.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2019 წლის 20 ნოემბრის განჩინება საქმეზე №ას-1548-2019.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2019 წლის 5 ივლისის განჩინება საქმეზე №ას-497-2019.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2019 წლის 29 მარტის განჩინება საქმეზე №ას-1215-2018.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2017 წლის 15 მაისის განჩინება საქმეზე №ას-212-201-2017.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2016 წლის 06 ივნისის განჩინება საქმეზე №ას-743-704-2015.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2016 წლის 20 მაისის განჩინება საქმეზე №ას-1224-1149-2015.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2015 წლის 28 სექტემბრის გადაწყვეტილება საქმეზე №ას-1212-1138-2015.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2015 წლის 17 ივნისის განჩინება საქმეზე №ას-487-461-2015.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2014 წლის 16 იანვრის განჩინება საქმეზე №ას-189-182-2013.
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 დეკემბრის გადაწყვეტილება საქმეზე №3/2/577.
UNCITRAL Model Law on International Commercial Mediation and International Settlement Agreements Resulting from Mediation with Guide to Enactment and Use (2018).
Abedian H., Judicial Review of Arbitral Awards in International Arbitration – A Case for an Efficient System of Judicial Review, Journal of International Arbitration, Vol. 28, Issue 6, Kluwer Law International 2011, 553.
Chi S., The Role of Mediation in Trademark Disputes, American Journal of Mediation, Vol. 2, 2008, 121.
EL Farag M. S. A., The Enforcement of Settlement Agreements Resulting from Mediation – a Qatari Perspective, Asian Business Lawyer, 19, 2017, 55-58.
Esplugues C., Marquis L., New Developments in Civil and Commercial Mediation Global Comparative Perspectives, ,,Springer International Publishing Switzerland“, 2015, V.
Fritz J. M., Moving toward a just peace, the mediation continuum, ,,Springer“, New York, London, 2014, 4.
Giesel G. M., Enforcement of Settlement Contracts: The Problem of the Attorney Agent, Georgetown Journal of Legal Ethics, vol. 12, no. 3, 1999, 544.
Gore N., Handbook on Mediation, Bhilai, 2021, 5,
https://www.google.ge/books/edition/Handbook_on_Mediation/-WsYEAAAQBAJ?hl=ka&gbpv=1&dq=mediation&printsec=frontcover [29. 04. 2023].
Jerningan M., Lord R. B., The Mediator’s Role in The Family Business, American Journal of Mediation, vol. 2, 2008, 57.
Keltner J. W. (S), Mediation Toward a Civilized System of Dispute Resolution, Illinois, 1996, 11.
Manetska K., Levchyshyna O., Enforceability of Mediation Settlement Agreements: Ukrainian Perspective in the Light of Current Trends, International Comparative Jurisprudence, № 6(1):84-94, Kiev 2020, 86.
Sawicki S. C., Mediation: The Dance and The Deal, American Journal of Mediation, Vol.2, 2008, 35.
Spencer D., Brogan M., Mediation Law and Practice, Cambridge, 2006, 9, https://www.google.ge/books/edition/Mediation_Law_and_Practice/msjLCgAAQBAJ?hl=ka&gbpv=1&kptab=overview [29.04.2023].
Stinchcombe A. L., When Formality Works: Authority and Abstraction in Law and Organizations, University of Chicago Press, Chicago, 2001, 2-3.
Tsuvina T., Ferz S., The Recognition and Enforcement of Agreements Resulting from Mediation: Austrian and Ukrainian Perspectives, Access to Justice in Eastern Europe, 2022, 35, att_1668595544.pdf (ajee-journal.com) [05. 06. 2023].
Waller S., Court Enforcement of Mediated Agreements: Should contract law be applied? The Judges Journal, №31(1), 1992, 14.
Weinstein R. J., Mediation in the Workplace, A Guide for Training, Practice and Administration, London, 1967, 5,
https://www.google.ge/books/edition/Mediation_in_the_Workplace/3AiJkfip6TIC?hl=ka&gbpv=1 [29. 04. 2023].
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
ლიცენზია
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .
