ხელშემწყობი და შეფასებითი მედიაციის პარადიგმული მოდელები
DOI:
https://doi.org/10.60131/adr.2.2024.8341საკვანძო სიტყვები:
ხელშემწყობი მედიაცია, შეფასებითი მედიაცია, რისკინის ტიპოლოგია, ინტერესზე დაფუძნებული მედიაცია, უფლებებზე დაფუძნებული მედიაცია.ანოტაცია
მედიაცია, როგორც დავების გადაწყვეტის ალტერნატიული საშუალება, მნიშვნელოვნად განვითარდა ბოლო რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში და შესთავაზა დავის მოგვარების სხვადასხვა ერთმანეთისგან განსხვავებულ, თუმცა ამავდროულად მოქნილ და მოქმედ მიდგომებს. თანამედროვე რეალობაში, მედიაცია შეიძლება საუკეთესო გამოსავალი იყოს დავების მოგვარებაში. ამდენად ამისთვის საჭირო ხდება საზოგადოების ფართო წრეებში მედიაციის პოპულარიზაცია, ხოლო მედიაციისადმი ნდობა საზოგადოებას ექნება იმ შემთხვევაში, როდესაც იგი გაიაზრებს და დაინახავს ამ სფეროს სხვადასხვა კუთხიდან. მედიაციის განსხვავებული კუთხით დანახვის საუკეთესო საშუალებას აძლევს მისი პარადიგმული მოდელების სიღრმისეული გამოკვლევა.
აღნიშნული კვლევა მიზნად ისახავს უზრუნველყოს ხელშემწყობი და შეფასებითი მედიაციის მოდელების დეტალური, შედარებითი ანალიზი, ფოკუსირება გააკეთოს მათ თეორიულ საფუძვლებსა და პრაქტიკულ გამოყენებაზე. ხაზი გაუსვას იმ ფაქტორებზე, რომლებიც ზეგავლენას ახდენენ ამა თუ იმ მედიაციის მოდელის არჩევაზე. განიხილოს მედიაციის ინსტიტუტის ევოლუცია რისკინის გავლენიან ტიპოლოგიასთან ერთად. ხოლო უახლესი მოვლენების შესწავლით და თანამედროვე აკადემიური შეხედულებების ინტეგრირებით, კვლევა სთავაზობს ახალ პერსპექტივას იმის შესახებ, თუ როგორ მოქმედებენ მედიაციის აღნიშნული მოდელები სხვადასხვა სამართლებრივ და კულტურულ კონტექსტში. ამასთან ერთად თემის სიახლე მდგომარეობს მის ყოვლისმომცველ მიდგომაში, რომელიც არა მხოლოდ ასახავს მოდელებს შორის ფილოსოფიურ და სტილისტურ განსხვავებებს, არამედ იკვლევს იმ თანამდევ ეთიკურ დილემებს, რომლებიც შეიძლება წარმოიშვას მედიაციის კონკრეტული მოდელის გამოყენებისას და სთავაზობს ამ დილემების გადაჭრის შესაძლო გზებს.
წყაროები
მედიატორთა პროფესიული ეთიკის კოდექსი
საქართველოს კანონი „მედიაციის შესახებ“, 18/09/2019.
მედიატორის კომპეტენციების ჩარჩო, დამტკიცებული სსიპ საქართველოს მედიატორთა საბჭოს მიერ, https://mediators.ge/uploads/files/61b754d735a26.pdf [22.08.2023].
სსიპ „საქართველოს მედიატორთა ასოციაციის“ არასრულწლოვანთა უფლებების დაცვის სფეროში მედიატორთა სპეციალიზაციის დებულება https://mediators.ge/uploads/files/624d38b91494e.pdf [03.08.2020].
Directive 2008/52/EC of the European Parliament and of the Council, 21/05/2008.
Model Standards Of Conduct For Mediators, 08/09/2005.
ალფინი ჯ. ჯ., დავის მოგვარების ეთიკა, ჟურნ. ,,დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2020-2021“, სპეციალური გამოცემა, თსუ გამომცემლობა, 2021, 9.
ბათიაშვილი ი., მედიაციის პროცესი, მისი პრინციპები და გამოწვევები საქართველოში, ჟურნ. ,,დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2022“, სპეციალური გამოცემა, თსუ გამომცემლობა, 2023, 10.
ბერიძე ს., მხარეთა თვითგამორკვევის ხელშეწყობისა და მედიატორის მიუკერძოებლობის ვალდებულებათა ურთიერთმიმართება და მოქმედების ფარგლები მედიაციის პროცესში, ჟურნ. ,,დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2023“, სპეციალური გამოცემა, თსუ გამომცემლობა, 2024, 94.
დავების ეფექტიანი გადაწყვეტის ცენტრის (CEDR) მედიატორის სახელმძღვანელო, მეხუთე გამოცემა, 2013, 52.
კაკოიშვილი დ., ადვოკატის მიერ კლიენტის წარმომადგენლობის ეთიკური საფუძვლები მედიაციის პროცესში, ჟურნ. ,,დავის ალტერნატიული გადაწყვეტა - წელიწდეული 2021“, სპეციალური გამოცემა, თსუ გამომცემლობა, 2022, 46.
მედიაციის შესახებ საქართველოს კანონის კომენტარი, თბილისი 2024 33-34, 44, 182, 188.
ყანდაშვილი ი., საქართველოში მედიაციის მაგალითზე დავის ალტერნატიული გადაწყვეტის სასამართლო და არასასამართლო ფორმები, სადისერტაციო მონოგრაფიული კვლევა, შედარებითი ანალიზი, თბილისი 2018, 106.
წულაძე ა. სასამართლო მედიაციის ქართული მოდელი ევრო-ამერიკულ პრიზმაში. თბილისი 2016, 47.
Abraham J., Divorce Mediation - Limiting The Profession To Family/Matrimonial Lawyers, 10 Cardozo J. Conflict Resol. 2008, 243.
Alfini J.J., Evaluative versus Facilitative Mediation: A Discussion, 24 Fla. St.U. L. Rev. 1997, 919.
Baksa G, Different Mediation Styles and Their Use in Family Mediation, 2012 Jogi Tanulmanyok, 2012, 42, 251-253.
Barrell C., History And Historiography In Classical Utilitarianism, 1800–1865, New York 2021, 42.
Beer J.E., Stief E., The Mediator's Handbook. New Society Publishers, Vancouver 1997, 45.
Bercovitch J., Langley J., The Nature Of The Dispute And The Effectiveness Of International Mediation, 37 J. Conflict Resol. 1993, 676.
Brink M., Evaluative Mediation (Part I), an Analysis: Evaluative Mediation, Working Method or Not?, 2021 CMJ, 2021, 18, 31.
Brown C.J., Facillitative Mediation: The Classic Approach Retains Its Appeal, 4 Pepp. Disp. Resol. L.J. Iss. 2004, 280-283, 299.
Bush R.A.B., A Study of Ethical Dilemmas and Policy Implications, 1994 J. Disp. Resol. 1994, 5.
Bush R.A.B., Folger J.P., The promise of mediation: responding to conflict through empowerment and recognition, Jossey-Bass, San Francisco 2005, 22.
Catanzaro T., Improving Evaluation in Mediation: How Predictive Analytics Can Be Used to Improve Evaluative Mediation, 15 Am. J. Mediation, 2022, 92, 99.
Chang T.J., Risk Analysis, Reality Testing and Mediation, 14 Am. J. Mediation, 2021, 44, 48.
Cohen D., Evaluative Mediation, 2011.
CURRIE C., Should A Mediator Also Be An Attorney? 1999.
Erbe N.D., Appreciating Mediation's Global Role in Promoting Good Governance, 11 Harv. Negot. L. Rev. 2006, 371.
Facilitative Versus Evaluative Mediation, Themed Section:Alternative Dispute Resolution Conference, Asian Journal On Mediation 2012, 67-68.
Fisher R., Ury W., Patton B., Getting to Yes: Negotiating Agreement Without Giving In, New York,, 2011, 22, 31, 42.
Folger J.P., Bush R.A.B., Reclaiming Mediation’s Future: Getting Over The Intoxication Of Expertise, Re-Focusing On Party Self-Determination, 2014, 742.
Folger J.P., Poole M.S., Stutman R.K., Working Through Conflict: Strategies For Relationships, Groups, And Organizations. 7th Ed., Pearson, Boston 2009, 203.
Folger J.P., Poole M.S., Stutman R.K., Working through Conflict: Strategies for Relationships, Groups, and Organizations, Routledge 7th Edition NY: Routledge., New York 2017, 125.
Friedman G.J., A guide to divorce mediation: How to reach a fair, legal settlement at a fraction of the cost, New York 1993, 30.
Gewurz I.G., (Re)Designing Mediation to Address the Nuances of Power Imbalance, 19 Conflict Resol.Q. 2001, 153.
Golann D., Mediating Legal Disputes: Effective Strategies For Neutrals And Advocates, Aba Publishing, Chicago 2001, 90.
Haynes J.M., Metaphor And Mediation – Part Two, 1999.
Haynes J.M., The Fundamentals Of Family Mediation. Albany: State University Of New York Press. 1994, 11, 13, 47.
Hedeen T., Ensuring Self-Determination through Mediation Readiness: Ethical Considerations, 2003.
Hoffmann A., Mediation In Germany And The United States, 9 Eur. J.L. Reform 2007, 517-524.
Kallipetis M., Mediation Ethics in Europe, The Dovenschmidt Quarterly No 2, 2014, 70.
Keyes K., How Different Mediation Styles Address Power Imbalances, Lynch & Owens, 2018, 3.
Khachaturova M.R., Poimanova D.M., The Role of Mediation Strategies in Solving Interpersonal Conflicts, 33 Conflict Resol. Q. 2015, 37.
Kidner J., The Limits of Mediator Labels: False Debate between Facilitative versus Evaluative Mediator Styles, 30 Windsor Rev. Legal & Soc. Issues 167, 2011. 171, 180-187.
Kovach K.K., Good Faith in Mediation - Requested, Recommended, or Required - A New Ethic, 38 S. Tex. L. Rev. 1997, 600.
Kovach K.K., Love L.P., ADR: An Eclectic Array of Processes, Rather Than One Eclectic Process, 2000 J. DISP. RESOL, 2000, 304.
Kovach K.K., Love L.P., Evaluative Mediation Is An Oxymoron, 14 Alternatives 1996, 31.
Kovach K.K., Love L.P., Mapping Mediation: The Risks of Riskin's Grid, 3 Harv. Negot. L. Rev. 1998, 78.
Levin M.S., The Propriety of Evaluative Mediation: Concerns about the Nature and Quality of an Evaluative Opinion, 16 Ohio St. J. Disp. Resol. 2001, 268- 277.
Liebmann M., Mediation in Context, Jessica Kingsley Publishers, London 2000, 114.
Love L.P., Cooley J.W., The Intersection of Evaluation by Mediators and Informed Consent: Warning the Unwary, 21(1) Ohio State Journal on Dispute Resolution, 2005, 52.
Love L.P., The Top Ten Reasons Why Mediators Should Not Evaluate, 24 FLA. ST. U. L. REV. 1997, reprinted in Mediation: Theory, Policy And Practice (International Library of Essays in Law and Legal Theory, 2nd Series) Ashgate Publishing 2001, 939.
Lowry R.L., Evaluative Mediation. 55(1) Dispute Resolution Journal, 2000, 18.
Macfarlane J., The New Lawyer, Vancouver: UBC Press, 2008, 171.
Mcadoo B., Krivis J., A Style Index For Mediators, Cpr Institute For Dispute Resolution, 1997.
Menkel-Meadow C., The Many Ways of Meditation: The Transformation of Traditions, Ideologies, Paradigms, and Practices, 11 Negot. J. 1995, 224.
Moore C.W., The Mediation Process: Practical Strategies for Resolving Conflict, 4th ed., Jossey-Bass, San Francisco 2014, 45, 96, 135, 145, 175, 285.
Munjal D., Tug Of War: Evaluative Versus Facilitative Mediator, 6 Pretoria Student L. Rev. 2012. 72-77.
Nadja A., Juliane A., Constantin O., Mediation Schlichtung Verhandlungsmanagement : Formen Konsensualer Streitbeilegung, Alpmann und Schmidt; 1, Münster 2005, 191.
Nadja A., The mediation metamodel: Understanding practice, 26,(1), Conflict Resolution Quarterly. 2008, 16-17.
Nolan-Haley J.M., Informed Consent in Mediation: A Guiding Principle for Truly Educated Decisionmaking, 74 Notre Dame L. Rev. 1999, 837.
Noll D., A Theory Of Mediation, Dispute Resolution Journal, 2001.
Opperman V.K, The Pros and Cons of ADR, Including ADR/Litigation Hybrids, 1 Sedona Conf. J. 2000, 89.
Press S., Court-Connected Mediation And Minorities: A Report Card, 39 Cap. U. L. Rev., 2011.
Riskin L.L., Decisionmaking in Mediation: The New Old Grid and the New Grid System, 79 NOTRE DAME L. REV. 1, 2003, 17, 20, 25.
Riskin L.L., Mediator Orientations, Strategies And Techniques, Alternatives To The High Cost Of Litigation (Center For Public Resources), Vol.12, No.9, 1994, 111.
Riskin L.L., Understanding Mediators’ Orientations, Strategies, And Techniques: A Grid For The Perplexed, 1 Harv. Negotiation L. Rev. 7, 1996, 24-28, 36-47.
Riskin L.L., Westbrook J.E., Dispute Resolution and Lawyers, West Academic Publishing, St. Paul, Minnesota 2016, 210.
Roberts K.M., Mediating The Evaluative-Facilitative Debate: Why Both Parties Are Wrong And A Proposal For Settlement, 39 Loy. U. Chi. L. J. 2007, 192-195.
Rule C., Reframing, 2018.
Schutte B., Using Magiceye To Teach The Art Of Reframing, 2020.
Shawawreh W.F.A., An Evaluation Study In Mediation: A Comparative Study Between Australia And Jordan, School of Law and Justice, Faculty of Business, Education, Law and Arts, 2020, 24.
Sheesley C., Reframing: A Conflict Resolver’s Superpower, 2020.
Stempel J.W., Identifying Real Dichotomies Underlying the False Dichotomy: Twenty-First Century Mediation in an Eclectic Regime, Scholarly Works, 2000, 376, 382.
Stulberg J.B., Facilitative versus Evaluative Mediator Orientations: Piercing the Grid Lock, 24 Fla. St. U. L. Rev. 1997, 963.
Stulberg J.B., Must a Mediator Be Neutral - You'd Better Believe It, 95 Marq. L. Rev. 2012, 839.
Stulberg J.B., The Theory and Practice of Mediation: A Reply to Professor Susskind, 21(3) Negotiation Journal, 2005, 102.
Van Winkle J.R., The Solution to Insuring Good Faith in Court Connected Mediation: Self Interest, 2004.
Vodopian T.V., Mediator Tactics and Techniques in Dealing with Power Imbalance in Business Mediation, 2017 Legal Horizons, 2017, 36.
Waldman E., Mediation Ethics: Cases and Commentaries, Jossey-Bass, San Francisco 2011, 99.
Waldman E., The Challenge of Certification: How to Ensure Mediator Competence While Preserving Diversity, 30 U.S.F. L. Rev. 1996, 741.
Webne-Behrman H.M., The Emergence of Ethical Codes and Standards of Practice in Mediation: The Current State of Affairs, 1998 Wis. L. Rev. 1998, 1290.
West T., The Mediator's Approach: Five (And A Half) Paths Through Conflict, New York, London 2021, 24-27, 13-18.
Winslade J., Monk G., Narrative Mediation: A New Approach to Conflict Resolution, CA: Jossey-Bass, San Francisco 2000, 45.
Wissler R.L., Court-Connected Settlement Procedures: Mediation And Judicial Settlement Conferences, 26 Ohio St. J. On Disp. Resol. 2011, 272.
Young P., The Who Of Mediation-Part I: A New Look at Mediator Styles? 2005.
Zumeta Z., Facilitative Mediator Responds, A, 2000 J. Disp. Resol. 2000, 6.
Zumeta Z., Styles of Mediation: Facilitative, Evaluative, and Transformative Mediation.
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
ლიცენზია
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .
